Bureauonderzoek Archeologie Plangebied Winklerlaan 365, verzorgingshuis te Utrecht, gemeente Utrecht

Hamaland Advies heeft in opdracht van de heer. ir. Bram Nieuwenhuis, Buro Ontwerp & Omgeving een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Winklerlaan 365, verzorgingshuiste Utrecht. De ontwikkeling voorziet in de sloop van het bestaande verzorgingstehuis en de realisatie van vier appartementblokken met in totaal 197 appartementen, waarvan 35 servicewoningen/aanleunwoningen en 162 drie kamerappartementen. De maximale verstoringsdiepte van de appartementen is tot 3 meter onder maaiveld. Het plangebied bestaat uit de vier appartementencomplexen met omliggende tuin, met een gezamenlijk oppervlak van ca. 19.925m². Op de archeologische waardenkaart van gemeente Utrecht (2009) heeft een deel van het plangebied een archeologische verwachting en een deel heeft geen verwachting. In het deel zonder verwachting hoeft geen onderzoek verricht te worden. In het deel met archeologische verwachting dient archeologisch vooronderzoek uitgevoerd te worden om risico’s in kaart te brengen voor bodemingrepen vanaf 1.000m² en dieper dan 50cm onder maaiveld. Vanwege de overschrijding van de vrijstellingsgrens is door Hamaland Advies een KNA conform bureauonderzoek uitgevoerd. Conclusie Het bureauonderzoek toont aan dat het plangebied een verwachting heeft op archeologische resten uit de periode in de prehistorie en vanaf de Middeleeuwen tot en met de Nieuwe Tijd. Het plangebied is in 1981 deels bebouwd. Archeologische resten uit de prehistorie worden verwacht op het pleistocene zand op een diepte van ca. 1,50m-mv. Geen bewoning was mogelijk in het veen en de klei. Hier worden offsite-resten vanaf de IJzertijd tot en met de Vroege Middeleeuwen verwacht vanaf ongeveer 1,2m-mv op het veen en de komafzettingen van de Vecht/Oude Rijn. Het veen is ontgonnen in de Late Middeleeuwen. De archeologische laag bestaat meestal uit een vermenging van onder meer kleine fragmenten aardewerk, houtskool en bot met het oorspronkelijke substraat. De meeste typen archeologische resten (bot, houtskool, aardwerk, metaal) zullen door de natte en zuurstofloze condities goed zijn geconserveerd. Aan en direct onder het maaiveld en in de aanwezige stedelijke ophooglaag worden archeologische resten verwacht uit de Middeleeuwen en Nieuwe tijd. De vondstenlaag van deze resten zal zich niet dieper bevinden dan tot ca. 1,2m beneden het maaiveld. Ter plaatse van de bestaande (te slopen) bebouwing zijn deze resten, indien aanwezig, reeds vergraven. Organische resten en bot zullen door de onder het hoogste grondwaterpeil (40-80 cm -mv; grondwatertrap III en VI) heersende relatief natte en zuurstofarme bodemomstandigheden redelijk goed zijn geconserveerd. Andere type indicatoren (aardewerk) zijn waarschijnlijk goed geconserveerd. Het complextype en deomvang van eventuele archeologische resten kunnen niet nader worden gespecificeerd door de beperkte hoeveelheid en aard van de beschikbare gegevens. Gezien de verwachting op een niet intact bodemprofiel, wordt de trefkans op vindplaatsen uit alle periodes door Hamaland Advies laag ingeschat. Uitsluitend vindplaatsen uit oudere perioden die zich bevinden in of op de top van het pleistocene zand, zullen naar verwachting, indien aanwezig, wel goed tot redelijk geconserveerd zijn. Door de nieuwe ontwikkeling wordt de bodem verstoord tot op een diepte van maximaal 3m-mv. Dit zal zowel de mogelijk aanwezige waarden in het pleistocene zand alsook archeologische resten in de bovenliggende afzettingen zullen verstoren c.q. vernietigen. Selectieadvies De verkennende boringen dienen ls gevolg van de aanwezige bebouwing regelmatig verspreid buiten de bebouwing, waar mogelijk volgens een driehoeksgrid, te worden gezet met een edelmanboor met een diameter van 7cm. De boordichtheid bedraagt 6 boringen per ha. De boringen dienen te worden doorgezet tot 25 cm in de ongeroerde grond (C-horizont) tot een diepte van maximaal 3,00 m, zijnde de maximale verstoringsdiepte. Het kalkgehalte van de bodem zal bepaald worden met behulp van zoutzuur (Hcl). Op basis van het telefonisch overleg met mw. L. Bruning van gemeente Utrecht d.d. 28-09-2015 is afgesproken om de gehele zuidelijke helft van het plangebied (1,3 ha, het groene gebied in afb. 16 incl. het witte boogvormige deel binnen de locatie) door middel van boringen te onderzoeken. Dit betekent dat er in eerste instantie 8 verkennende boringen worden gezet. Bij een intacte bodem wordt direct opgeschaald naar karterende boringen (20 boringen per hectare). Bij een volledig intacte bodem worden er maximaal 26 karterende boringen extra gezet. Op verzoek van het bevoegd gezag dient het onderzoek in het veld opgeschaald te worden naar de karterende fase indien sprake is van archeologisch kansrijke niveaus, dus goed ontwikkelde oeverafzettingen, cultuur/laklagen, podzol in top dekzand, enz. Beddingafzettingen vallen daar volgens mw. L. Bruning niet onder, hoewel vondsten hierin uiteraard niet kunnen worden uitgesloten. Bij een karterend booronderzoek dienen 20 boringen per hectare in een boorgrid 20 x 25m gezet te worden. Dit zou betekenen dat er maximaal 40 karterende boringen moeten worden gezet om de aanof afwezigheid van vindplaatsen aan te tonen. De karterend boringen worden regelmatig verspreid volgens een driehoeksgrid over de delen van het plangebied met een intacte bodemopbouw. De boringen dienen tot 25 cm in de in de C-horizont te worden doorgezet. De afzonderlijke bodemlagen worden per boring versneden (bij klei en zavel) of gezeefd over een metalen zeef met een maaswijdte van 3 mm (bij zand) om archeologische indicatoren te kunnen traceren. Archeologische indicatoren kunnen bestaan uit aardewerkscherven, houtskoolfragmenten, fragmenten bewerkt natuursteen, verbrande leem, botfragmenten, metaalresten, ontkalkte bodems of fosfaatvlekken. Voorbehoud Bovenstaand advies vormt een zogenaamd selectieadvies. Met nadruk wijst Hamaland Advies erop dat dit selectieadvies nog niet betekent dat reeds bodemverstorende activiteiten of daarop voorbereidende activiteiten kunnen worden ondernomen. De resultaten van dit onderzoek zullen namelijk eerst moeten worden beoordeeld door de bevoegde overheid (Gemeente Utrecht), die vervolgens een besluit neemt. Selectiebesluit Het bevoegd gezag, de Gemeente Utrecht i.c. mevrouw L. Bruning van de gemeentelijke archeologische dienst van Utrecht heeft de resultaten van dit bureauonderzoek getoetst op 23-9-2015. Opmerkingen zijn in deze definitieve versie verwerkt. De definitieve plannen zullen door de projectcoördinator (Buro Ontwerp en Omgeving) , alvorens met de bouw gestart kan worden, aan de gemeentelijke archeologische dienst van Utrecht ter toetsing worden voorgelegd. Op basis van deze plannen nemen zij een selectiebesluit of vervolgonderzoek noodzakelijk is of niet. Verder dient te allen tijde bij het afgeven van een omgevingsvergunning de wettelijke meldingsplicht (ex artikel 53 Monumentenwet 1988) kenbaar te worden gemaakt, om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen. Deze aangifte dient plaats te vinden bij de gemeentelijke archeologische dienst van Utrecht (archeologie@utrecht.nl