De omgeving als voorspeller van jeugdhulp

Sinds de decentralisatie van de Jeugdwet in 2015 zijn gemeentes verantwoordelijk geworden voor de zorg voor kinderen met psychosociale problemen. Samen met de decentralisatie heeft de Rijksoverheid de opdracht gegeven aan gemeentes om kinderen minder door te verwijzen naar specialistische jeugdhulp (TK 33 684, nr.3). De gemeente Zaanstad probeert dit te doen door jeugdteams in te zetten. Preventie en vroegsignalering zijn belangrijke speerpunten van de teams, omdat doorverwijzing hiermee voorkomen kan worden. Maar in welke huishoudens en in welke wijken moeten preventie en vroegsignalering extra aandacht krijgen en hoe moeten de expertises binnen de jeugdteams hierop afgestemd worden? Antwoord op deze vraag wordt in dit onderzoek gegeven door te onderzoeken welke huishoudens- en wijkkenmerken het gebruik van specialistische jeugdhulp op het gebied van psychosociale problemen voorspellen. Vanuit de Problem behaviour theory (Jessor & Jessor, 1977) en de Behavioral model of health services use (Andersen, 1995) wordt verwacht dat huishoudens met bepaalde huishoudenskenmerken (een ongunstig sociaal-economische situatie, een niet-Westerse achtergrond, een eenouderhuishoudens en ouders die gebruik maken van geestelijke gezondheidsvoorzieningen) en huishoudens uit wijken met bepaalde wijkkenmerken (een lage sociaal-economische status, een hoog percentage niet-Westerse allochtonen, een hoog percentage eenouderhuishoudens en een hoog percentage vestiging in en vertrek uit de wijk) een hogere kans hebben om gebruik te maken van specialistische jeugdhulp. Met behulp van databestanden van de gemeente Zaanstad, bestaande uit gegevens over bijna 20.000 huishoudens, zijn de verwachtingen getest. Hieruit blijkt dat huishoudens in een ongunstig sociaal-economische situatie, eenouderhuishoudens, huishoudens waarin ouders gebruik maken van geestelijke gezondheidsvoorzieningen en huishoudens uit wijken met een lage sociaal-economische status een hogere kans hebben om gebruik te maken van specialistische jeugdhulp dan huishoudens zonder deze kenmerken. Tegen de verwachting in hebben huishoudens met een niet-Westerse achtergrond en huishoudens uit wijken met een hoog percentage niet-Westerse allochtonen minder kans om gebruik te maken van specialistische jeugdhulp. De belangrijkste beleidsaanbeveling van dit onderzoek is om wijken met dezelfde demografische structuur en sociaal-economische ontwikkeling onder hetzelfde jeugdteam te laten vallen. Uit de analyses blijkt dat enkele Zaanse wijken sterk op elkaar lijken wat betreft de kenmerken van huishoudens die in de wijken wonen. Echter, vallen deze wijken momenteel onder verschillende jeugdteams. Hierdoor moeten jeugdteams expertises hebben in veel verschillende gebieden. Wanneer een jeugdteam alleen te maken heeft met één type wijk, kunnen de expertises volledig afgestemd worden op de wijkkenmerken. Preventiemaatregelen en vroegsignalering kunnen dan beter worden toegepast, waardoor het gebruik van specialistische jeugdhulp verkleind kan worden