Zorgen om de mantelzorger

In dit onderzoek wordt getracht om de oorzaken van overbelasting bij mantelzorgers aan het licht te brengen en onderzocht of het stimuleren van zelfmanagement bij zorgbehoevenden deze overbelasting kan verminderen. 45% van de mantelzorgers voelt zich matig tot ernstig belast door het zorg verlenen (De Boer, Broese van Groenou & Timmermans, 2009). Met het oog op de naderende vergrijzingspiek (Van Campen, 2011) en de groeiende vraag naar informele zorg (Rijksoverheid, 2015) is het van belang om duidelijkheid te scheppen over de oorzaken van overbelasting bij mantelzorgers, zodat massale overbelasting van mantelzorgers ten tijde van de vergrijzingspiek kan worden voorkomen. Drie mogelijke verklaringen voor overbelasting bij mantelzorgers werden gevonden: het time-based conflict, het strain-based conflict (Greenhaus & Beutell, 1985) en het stimuleren van zelfmanagement bij de zorgbehoevende. Op basis van het time-based conflict werd verwacht dat mantelzorgers die fulltime mantelzorg verlenen of naast het verlenen van zorg ook een betaalde baan of gezin hebben, zich zwaarder belast voelen dan mantelzorgers die dit niet hebben. Vervolgens werd op basis van het strain-based conflict verwacht dat naarmate de zorgbehoevende zwaarder psychisch of lichamelijk beperkt is, de mantelzorger zich zwaarder belast voelt. Tot slot werd verwacht dat het stimuleren van zelfmanagement bij de zorgbehoevende zou kunnen leiden tot een lagere ervaren belasting bij de mantelzorger. Deze verwachtingen zijn getoetst aan de hand van multipele lineaire regressieanalyses. De data zijn verzameld door middel van een online vragenlijst onder mantelzorgers in Nederland, die door 110 mantelzorgers werd ingevuld. Uit de resultaten blijkt dat het combineren mantelzorg met een betaalde baan niet gerelateerd is aan een hogere ervaren belasting. Het hebben van een gezin met thuiswonende kinderen evenmin, voor zowel mannen als vrouwen. Wel bleken fulltime mantelzorgers zich zwaarder belast te voelen dan parttime mantelzorgers. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat het verlenen van zorg aan iemand met een psychische of lichamelijke beperking gerelateerd is aan een hogere belasting. Hiermee is er geen ondersteuning gevonden voor de verklaring van overbelasting van mantelzorgers aan de hand van het time-based conflict en het strain-based conflict. Verder suggereren de bevindingen dat het stimuleren van zelfmanagement bij de zorgbehoevende de ervaren belasting bij mantelzorgers voor een noemenswaardig deel verminderd. Met het oog op de naderende vergrijzingspiek is dit een zeer belangrijke bevinding die kan bijdragen aan een oplossing voor de overbelasting die mantelzorgers ervaren. Op basis van de bevindingen van dit onderzoek wordt aanbevolen een pilot te starten met een cursus waarin mantelzorgers vaardigheden aangeleerd worden om zelfmanagement bij zorgbehoevenden te stimuleren. Mantelzorgers kunnen deze cursus op eigen initiatief volgen of aangeboden krijgen door de Wmo-consulent van de gemeente tijdens het keukentafelgesprek, wanneer blijkt dat de mantelzorger (nog) geen zelfmanagement bij de zorgbehoevende stimuleert. Na een half jaar wordt het uitvoeren van een evaluatieonderzoek aanbevolen om te kijken of deze cursus effectief is