Goleuedigaeth yng Ngweithiau Adorno a Foucault: Tuag at Ddealltwriaeth Newydd o Berthynas eu Gweithiau

Bwriad y traethawd canlynol fydd deall perthynas gweithiau Theodor Adorno a Michel Foucault. Mae nifer o sylwebwyr wedi dirnad cyn hyn bod tebygrwydd neilltuol rhwng eu gweithiau, a gwelwn ymwneud cymhleth yn y trafodaethau hyn â’r themâu o “oleuedigaeth” a’r Oleuedigaeth hanesyddol. Fodd bynnag, nodweddir y trafodaethau hyn gan wallau ac anghyflawnder dybryd. Cyn awgrymu dealltwriaeth amgen o sut y dylid deall perthynas eu gweithiau, rhaid clirio tir drwy herio’r trafodaethau blaenorol hyn. Canolbwynt pob un o fframweithiau perthynas gweithiau Adorno a Foucault yw tebygrwydd eu beirniadaethau o’n cymdeithasau modern. Fodd bynnag, daw’r dadansoddwyr at gasgliadau pur wahanol am ystyr ac arwyddocâd y tebygrwydd hwn. I Habermas a’r Habermaswyr, cyfarfyddiad rhwng dau feddyliwr gwrth-oleuedig a welwyd: dau feddyliwr sy’n cynhyrchu beirniadaethau mor eithafol nes iddynt ddiddymu’r potensial rhesymol sy’n cael ei drosglwyddo i ni o’r Oleuedigaeth ei hun. Dilynwyd trywydd tebyg gan Foucault gan fynnu mai’r tebygrwydd rhwng eu gweithiau yw’r cyd-ymchwil i gyfraniad rheswm at y sefyllfa gyfredol o “gynddaredd pŵer”. Fodd bynnag, “brawdoliaeth” oleuedig yw hwn: parhad o agwedd feirniadol sy’n canfod ei fynegiant cychwynnol yn nhrafodaeth Kant o oleuedigaeth. Dilynwyd trywydd tebyg yn ddiweddar gan Deborah Cook, a geisiodd ddangos cydnawsedd syniadaethol rhwng beirniadaethau cymdeithasol y ddau feddyliwr gan ddefnyddio traethawd Kant ar oleuedigaeth fel fframwaith unwaith yn rhagor. Fodd bynnag, gwelwn wallau niferus yn y fframweithiau hyn, boed o ran eu dealltwriaeth o’r Oleuedigaeth, eu dealltwriaeth o weithiau un neu ddau o’r meddylwyr, neu o ran problemau hermeniwtegol am ystyr y tebygrwydd. Oherwydd gwallau o’r fath, dangosaf angen am ffordd newydd i ddeall perthynas y ddau feddyliwr. Cynigiaf y dylid deall eu gweithiau yn nhermau tebygrwydd ag annhebygrwydd cyd-amserol. Er yr holl debygrwydd a ellir ei ddangos rhwng eu gweithiau, o graffu, canfyddwn fod rhai gwahaniaethau creiddiol yn ail-gyflwyno annhebygrwydd y tu mewn i’r union osodiadau sy’n ymddangos mor debyg i’w gilydd