BİR KURUMUN TARİHSEL VE SOSYOLOJ İKİNCELEMESİ: ŞEHİR KULÜPLERİ (1923-1950)

Bu makale, erken Cumhuriyet döneminde kurulan şehir kulüplerini tarihsel ve sosyolojik olarak incelemektedir. Çalışmada üç sorunun yanıtını bulunmaya çalışılmıştır. Bunlardan ilki kulüplerde üretilen ilişkilerin neler olduğudur. Bulgulara göre, kulüpler, kulüp yönetmeliklerinde veya basındaki söylemde iddia edildiği fikir üreten mekanlar değildirler. Buraları, daha ziyade, üst sınıfların boş zamanlarını kumar veya kumar olmayan oyunlarla geçirdikleri yerler olmuşlardır. İkinci soru, kulüplerde üretilen ilişkilerin, Habermasçı anlamda rasyonel-eleştirel söylemle ne ölçüde ilintili olduğunu bulmaya yöneliktir. Kulüplerdeki sohbetlerin özellikleri, buraları kullananların kimlikleri ve siyasal iktidarla kulüpler arasındaki bağlantılar birlikte değerlendirildiğinde şehir kulüplerinin rasyonel-eleştirel söylem ürettiğini söylemek güçtür. Son soru, siyasal iktidarla şehir kulüpleri arasındaki ilişkilerin nasıl bir niteliğe sahip olduğudur. Bulgulara göre bu ilişkiler özellikle II. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru sorunlu olmaya başlamıştır. Kulüpler zaman zaman kapatma kararlarına karşı direnmişlerdir. 1950’ye gelindiğinde ise kulüplere yönelik siyasal iktidarın başlattığı mücadele bitmiştir