Predictive role of early maladaptive schemas, cognitive distortions in relationships and attributions of married individuals on marital adjustment

Doktora TeziBu araştırmanın amacı evlilik uyumunu erken dönem uyumsuz şemalar, ilişkilerde bilişsel çarpıtmalar ve ilişkilerde yüklemeler bağlamında incelemektir. Araştırmanın örneklemi 386 evli bireyden (183 erkek, 203 kadın) oluşmaktadır. Veriler Evlilik Uyumu Ölçeği, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3, İlişkilerde Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği, İlişkilerde Yüklemeler Ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanan bir Demografik Bilgi Formu ile toplanmış, pearson korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi stepwise yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; evlilik uyumunun anlaşma ve ilişki tarzı alt boyutları ile şema ölçeğinin duygusal yoksunluk, başarısızlık, karamsarlık, sosyal izolasyon, duyguları bastırma, içiçelik, haklılık, kendini feda, terkedilme, kusurluluk ve dayanıksızlık alt boyutlarının anlamlı olarak ilişkili olduğu bulunmuştur. Şema ölçeğinin cezalandırıcılık alt boyutu, evlilik uyumunun her iki alt boyutu ile anlamlı düzeyde ilişkili bulunmazken, şema ölçeğinin onay arayıcılık alt boyutu ile evlilik uyumu ölçeğinin yalnızca ilişki tarzı alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Evlilik uyumunun her iki alt boyutu ile ilişkilerde bilişsel çarpıtmalar ölçeğinin yalnızca yakınlıktan kaçınma alt boyutu anlamlı düzeyde ilişkili bulunurken, ilişkilerde yüklemeler ölçeğinin bütün alt boyutları evlilik uyumunun hem anlaşma hem de ilişki tarzı alt boyutları ile anlamlı düzeyde ilişkili bulunmuştur. Regresyon analizleri sonucunda güdü, sosyal izolasyon, cezalandırıcılık ve zihin okuma alt boyutları, evlilik uyumunun anlaşma alt boyutunun önemli bir yordayıcısı olarak bulunmuştur. Güdü, duygusal yoksunluk, cezalandırıcılık ve niyet alt boyutları ise evlilik uyumunun ilişki tarzı alt boyutunun önemli bir yordayıcısı olarak bulunmuştur. Elde edilen bulgular, ilgili kuramsal yaklaşımlar ile literatürde yer alan çalışmalar temelinde tartışılmıştır.The purpose of this study is to examine the marital adjustment in the context of early maladaptive schemas, interpersonal cognitive distortions and attributions in relationships. The sample of the research is composed of 386 married individuals (183 men, 203 women) who participated the study voluntarily. The data were collected using Marital Adjustment Scale, Young Schema Questionnaire-Short Form 3, Interpersonal Cognitive Distortions Scale, The Relationship Attribution Measure and a Demographic Survey developed by the researcher. The data were analyzed by pearson product moments correlation analysis and multiple regression analysis. According to the research results; both subscales of marital adjustment were correlated significantly with emotional deprivation, failure, pessimism, social isolation, emotional inhibition, enmeshment, entitlement, self-sacrifice, abandonment, defectiveness and vulnerability subscales of schema questionnaire. Approval-seeking subscale of schema scale was only correlated with relationship style subscale of marital adjustment. From three subscales, only the avoidance of closeness subscale of the interpersonal cognitive distortions scale was found to be significantly related to both subscales of marital adjustment. All subscales of the relationship attribution measure were found to be significantly related to both the agreement and relationship style subscales of marital adjustment. As a result of the regression analysis, motive, social isolation, mind reading and punishment subscales were found to be important predictors of agreement subscale of the marital adjustment. Motive, emotional deprivation, punishment and intention subscales were found to be important predictors of the relationship style subscale of the marital adjustment. Results of the research have been discussed by the relevant theoretical approaches and the studies in the literature