Verkenning van de internationale bevoegdheid en het toepasselijk recht bij geschillen over de aansprakelijkheid van bestuurders

In samenhang met de arresten van het HvJ EU in de zaken ÖFAB en OTP Bank beantwoordt het arrest in de zaak Holterman Ferho/Spies de vraag welke gerechten onder de Brussel l-bis verordening bevoegd zijn bij geschillen over bestuurdersaansprakelijkheid. Als de bestuurder onder gezag van de vennootschap staat (c.q. werknemer is), is het gerecht van de woonplaats van de bestuurder exclusief bevoegd. In andere gevallen is het onderscheid tussen vrijwillig en niet vrijwillige aangegane verbintenissen cruciaal. Aansprakelijkheid ex art. 2:9 BW vloeit voort uit een vrijwillig aangegane verbintenis tussen bestuurder en de vennootschap en dus uit een overeenkomst. Het gerecht van de plaats van uitvoering is bevoegd. Vorderingen tegen bestuurders die zijn gebaseerd op een wettelijke aansprakelijkheid jegens een derde vloeien voort uit een niet vrijwillig aangegane verbintenis. Zowel het gerecht van de plaats waar het onrechtmatig handelen plaatsvindt (Handlungsort) als de plaats waar de schade rechtstreeks is geleden (Erfolgsort) zijn bevoegd. De verwijzingsregels voor het toepasselijk recht zijn opgenomen in Boek 10 BW. Titel 8 regelt dat de typisch vennootschapsrechtelijke onderwerpen door het incorporatierecht worden beheerst. Hieronder is in ieder geval begrepen de aansprakelijkheid van bestuurders jegens de vennootschap. Ook de bestuurdersaansprakelijkheid wegens onrechtmatig handelen bij de taakvervulling als bestuurder zowel jegens aandeelhouders (NOM/Willemsen) als vennootschapscrediteuren (Ontvanger/Roelofsen) wordt beheerst door het incorporatierecht. In Spaanse Villa-gevallen waarbij het handelen geen verband houdt met de bestuurlijke taakvervulling wordt de aansprakelijkheid beheerst door het recht dat op de onrechtmatige daad van toepassing is. Op grond van art. 4 lid 1 Rome II-verordeningis dit het recht van het land waar de schade zich voordoet