Bureauonderzoek en verkennend booronderzoek Archeologie Plangebied Groene Kruisweg 19 te Spijkenisse, gemeente Nissewaard

Hamaland Advies heeft in opdracht van Klok Groep BV een archeologisch bureauonderzoek en een verkennend booronderzoek uitgevoerd voor de aanvraag van een omgevingsvergunning voor het plangebied Groene Kruisweg 19 te Spijkenisse. Het onderzoek wordt uitgevoerd in verband met de ontwikkeling aan de noordkant van de bestaande bioscoop. Er is een uitbreiding van drie nieuwe zalen gepland met een oppervlakte van 425 m². De nieuwe bodemverstoring wordt veroorzaakt door (vermoedelijk) zeven funderingsbalken van 50 cm breed op een diepte tot circa 1 m-mv. Tevens zal er geheid worden. Het palenplan is als bijlage 7 bijgevoegd. Er zijn 39 palen gepland. 37 hebben een diepte tot 22,50 m-NAP (ca. 21,7 m-mv) en 2 een diepte tot 23,5 m-NAP (ca. 22,7 m-mv). Het plangebied ligt op de archeologische Waarden- en Beleidskaart van de gemeente Nissewaard in een gebied met een redelijk hoge archeologische verwachting (cat. 3.1). De archeologische waarden zijn te verwachten dieper dan 50 cm beneden het maaiveld (zie Afbeelding 11). Voor gebieden met een redelijk hoge archeologische verwachting (cat. 3.1) geldt dat grondwerkzaamheden (inclusief heien) die een oppervlakte beslaan van meer dan 200 m² en tevens dieper reiken dan 50 cm-mv dienen te worden getoetst op de noodzaak van archeologisch onderzoek. Door de opdrachtgever is het plan van de voorgenomen werkzaamheden voorgelegd aan de gemeente Nissewaard. Er is op basis van dit plan beoordeeld dat de voorgenomen bodemingrepen de vrijstellingsgrens overschrijdt. Daarom is een archeologisch vooronderzoek (bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek, Verkennend en Karterende fase) voorafgaande aan de werkzaamheden noodzakelijk. Hamaland Advies heeft dit archeologisch onderzoek bestaande uit een KNA conform bureauonderzoek dat aangevuld is met verkennende boringen, uitgevoerd en in dit rapport verwoord. Conclusie Het bureauonderzoek toont aan dat voor plangebied een redelijk hoge verwachting geldt op archeologische resten uit alle perioden vanaf het Laat-Paleolithicum tot en met de Nieuwe Tijd. Er geldt een zeer lage verwachting voor de Tweede Wereldoorlog. Het plangebied is nooit bebouwd geweest en tot 1963 als weide in gebruik geweest. Na 1963 is het in gebruik als groenzone bij het zwembadcomplex en in 1998 als groen en verharding ingericht bij het bestaande bioscoopcomplex (Arcaplex). Er is een onbekende verstoring opgetreden door agrarische bewerking in het verleden, de huidige inrichting en aangrenzende bebouwing tot maximaal 0,50 m-mv. De nieuwe bodemverstoring voor de fundering van de uitbreiding bedraagt circa 1,00 m-mv, waarbij potentieel archeologisch waardevolle niveaus van de Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren vanaf de Middeleeuwen tot de Nieuwe Tijd verstoord kunnen worden. De heipalen zullen naar verwachting zeer beperkt de klei- en veenlagen van de Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Wormer en Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen en de zandlagen. De 39 palen zullen per paal 0,97 m² verstoringsoppervlakte hebben waarvan 37 tot een diepte van 22,50 m-NAP (ca. 21,7 m-mv) en 2 een diepte tot 23,5 m-NAP (ca. 22,7 m-mv). Zij verstoren daarmee diep in de zandlagen van de Formatie van Kreftenheye en alle bovenliggende lagen. Uit het uitgevoerde verkennende booronderzoek blijkt dat de archeologische verwachting overeen komt met de verwachting uit het bureauonderzoek en het PvE van BOOR. De basis van het aangetroffen bodemprofiel bestaat uit geulafzettingen (klei) behorend tot de Afzettingen van Calais (thans Laagpakket van Wormer, Formatie van Naaldwijk). De samenstelling van de klei en de sterk variërende hoogte van het afdekkende veenpakket (variërend van 222 cm-mv (boring 6) tot 325 cm-mv (boring 1) duiden erop dat het gaat om geulafzettingen. De klei is kalkloos (ontkalkt door het daarboven gelegen rietveen). Op de Afzettingen van Calais rust een pakket veen (rietveen, Hollandveen Laagpakket, Formatie van Nieuwkoop). Binnen het aangetroffen veenpakket komt geen laag klastisch materiaal voor die mogelijk tot de Afzettingen van Duinkerke 0 (thans Laagpakket van Walcheren) kan worden gerekend. Wel is de top van het Hollandveen veraard, wat erop duidt dat het Hollandveen een tijdje aan de oppervlakte heeft gelegen waardoor het in principe bewoonbaar was voor mensen. Een interpretatie van de aangetroffen bodem als bijvoorbeeld moerneringsput of aanwijzingen voor veenwinning lijken echter uitgesloten, omdat in dat geval sprake zou zijn van scherpe laagovergangen en dat is hier niet het geval, het profielverloop is juist geleidelijk. Bovendien is het veenpakket relatief dun (circa 40 cm). Het Hollandveen wordt afgedekt door een pakket klastische sedimenten, behorend tot de Afzettingen van Duinkerke I (thans Laagpakket van Walcheren). Het betreft dekafzettingen (klei) van de Afzettingen van Duinkerke I (boring 2) en oeversedimenten (zandige tot sterk zandige klei) van de Afzettingen van Duinkerke I (boring 1 en 6). De afzettingen zijn matig kalkrijk afgezet en bevat iets fijne schelpresten. De top van het bodemprofiel bestaat uit een overstromingsdek dat in de Late Middeleeuwen -waarschijnlijk in de 12e eeuw - is gevormd (Afzettingen van Duinkerke III, thans Laagpakket van Walcheren, Formatie van Naaldwijk). De bovenste halve meter tot een meter van dit pakket is omgewerkt voor landbouwdoeleinden en bevat subrecent baksteenpuin, betonpuin en puinspikkels. Boring 3, 4 en 5 zijn op een diepte van respectievelijk 55, 50 en 60 cm-mv gestuit op een bakstenen fundering. Omdat er op de historische kaarten vóór 1963 geen bebouwing aanwezig was in het plangebied, mag er vanuit gegaan worden dat de funderingen behoren bij het zwembadcomplex dat vanaf 1963 tot circa 2000 in het plangebied aanwezig was. Deze resten zijn daardoor niet geïnterpreteerd als archeologisch waardevol. Variërend van 90 cm-mv in boring 2 tot 110 cm-mv in boring 1 tot de maximale boordiepte van respectievelijk 400 cm-mv (boring 2 en boring 6) en 450 cmmv (boring 1) is sprake van en natuurlijk profielverloop zonder sporen van bodemvorming. In de pakketten die kalkrijk zijn afgezet ontbreken sporen van ontkalking die een mogelijke aanwijzing vormen voor menselijke bewoning. Tevens ontbreken m.u.v. de omgewerkte top van de Duinkerke III (Laagpakket van Walcheren) cultuurlagen met fosfaten, houtskoolspikkels of andere archeologische indicatoren. Selectieadvies Op grond van de resultaten van het bureauonderzoek adviseert Hamaland Advies om geen vervolgonderzoek uit te laten voeren. Binnen de voorgenomen verstoringsdiepte voor de funderingen (1 m-mv) zijn geen relevante archeologische niveaus aangetroffen. De veraarde top van het veen is in principe wel bewoonbaar geweest voor mensen, maar deze bevindt zich ruim onder de maximale verstoringsdiepte voor de funderingen van de uitbreiding van de bioscoop (222 cm-mv tot 338 cm-mv). Dit geldt niet voor de heipalen. Het palenplan is op dit moment nog niet bekend. Aanbevolen wordt om de heipalen ter plaatse van de geplande nieuwbouw niet te clusteren. De verstoring van de ondergrond door een heipaal is dan minimaal, zodat verder archeologisch onderzoek m.b.t. het palenplan (zie bijlage 7) ons inziens achterwege kan blijven. Selectiebesluit De resultaten van dit onderzoek zijn op 28 september door BOOR1 beoordeeld. De voorgestelde aanpassingen zijn in deze definitieve versie verwerkt. Voorts adviseert Archeologie Rotterdam (BOOR) om de in het rapport geformuleerde aanbeveling, namelijk om geen vervolgonderzoek uit te voeren, over te nemen. Daarnaast wordt het advies overgenomen om heipalen niet te clusteren, maar zover als mogelijk uit elkaar te plannen. Verder dient te allen tijde bij het afgeven van een omgevingsvergunning de wettelijke meldingsplicht (Artikel 5.10 van de Erfgoedwet) kenbaar te worden gemaakt, om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen: “Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij onze minister”. Het verdient aanbeveling ook de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente Nissewaard hiervan per direct in kennis te stellen