Bureau- en Inventariserend Veldonderzoek d.m.v. boringen verlegging gasleiding N-502-40 nabij Arum, gemeente Súdwest-Fryslân: Antea Group Archeologie 2018/95

projectnummer Antea Group 434257 In juni 2018 heeft Antea Group een archeologisch bureauonderzoek en verkennend booronderzoek uitgevoerd op een locatie te Arum (gemeente Súdwest-Fryslân). Het plangebied betreft een te vervangen leiding over een afstand van circa 650 m. De vervangende leiding wordt in hetzelfde tracé gelegd, maar op grotere diepte zodat ook de leidingsleuf breder wordt dan de oorspronkelijke leidingsleuf. In overleg tussen de opdrachtgever en de gemeente is in eerste instantie overeengekomen dat archeologisch onderzoek niet nodig was vanwege het feit dat het verbreden van de leidingsleuf qua omvang binnen de vrijgestelde grens in de regelgeving bleef. In deze beoordeling was echter nog niet meegenomen dat er ook een tijdelijke werkstraat moet worden aangelegd. Hiervoor vinden ook bodemingrepen plaats zoals het afgraven van de bovengrond voorafgaand aan het werk of het cultuurtechnisch opleveren naderhand (het woelen). Deze werkzaamheden zijn over het algemeen vrij oppervlakkig (meestal niet dieper dan 0,7 m –mv.) maar hiermee worden wel de vrijgestelde oppervlakte en dieptegrenzen overschreden. Op grond van de regelgeving is archeologisch onderzoek dus alsnog noodzakelijk. Het bij deze gerapporteerde onderzoek dient in het kader van een ruimtelijke procedure. Het plangebied ligt op de rand van Westergo en de Marneboezem. De lijn Kimswerd, Arum, Grauwe Kat markeert ruwweg deze scheiding. De Marneboezem is een zeearm die in een periode van versterkte zeeinvloed, rondom 800 en 900 na Chr., ontstond. De Marneboezem stond in verbinding stond met de Middelzee in het oosten en met het Vlie in het westen. Het plangebied ligt vermoedelijk op een zandige oeverwal van de Marneboezem, die ongeveer rond 800-900 na Chr. is ontstaan. Op deze oeverwal zijn enkele verhoogde terpdorpen ontstaan, zoals Arum. Het is niet geheel zeker of de oeverwal een oudere fase kent als kwelderwal of dat de kwelderafzettingen hieronder bewoonbaar zijn geweest. Daarom is er voor het plangebied een verwachting voor bewoningsresten uit late middeleeuwen op oeverwal van de Marne met eventueel op een dieper niveau oudere resten op kwelder of kwelderwal (overslibd). De bodemopbouw toont een verloop van oost naar west. In het oostelijk deel is sprake van een oeverwal van zandige klei die richting het westen in dikte afneemt. In de top van de oeverwal zijn geen archeologische lagen of resten aangetroffen. Onder de oeverwal, en waar deze afwezig is, onder de ploegvoor is sprake van een tussenlaag van zware klei. Onder deze laag liggen kwelderafzettingen die echter matig gerijpt zijn en geen vegetatieniveau of cultuurlaag bevatten die zou kunnen wijzen op een archeologische vindplaats (terp/wierde of vlaknederzetting). Op grotere diepte is sprake van slappe zandige wadafzettingen en op een diepte van circa 4,7 m –mv ten slotte dekzand met een resterende podzol-B-horizont. De diepteligging van het dekzand is voor het plangebied niet heel relevant, aangezien er niet tot op deze diepte wordt verstoord. In het gebied van de leiding en de tijdelijke werkstraat zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen en ook in de bodemopbouw zijn geen aanwijzingen dat zich archeologische resten binnen de grenzen van het plangebied bevinden. Wij adviseren om over te gaan tot vrijgave van het plangebied voor het aspect archeologie. Het bovenstaande betreft een selectieadvies. Het advies dient ter beoordeling te worden voorgelegd aan het bevoegd gezag, in deze de gemeente Súdwest-Fryslân. Zij neemt hierover een besluit. In dit geval betreft het besluit de werkstraat, aangezien voor het graven van de sleuf al vrijgave was verleend