Polder Steekt en Binnenpolder, Bodegraven en Alphen aan den Rijn Gemeente Bodegraven en gemeente Alphen aan den Rijn, Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase

In opdracht van CSO Adviesbureau heeft archeologisch onderzoeksbureau Becker & Van de Graaf B.V. in oktober 2007 een Inventariserend Veldonderzoek (IVO) verkennende fase uitgevoerd ten zuiden van Zwammerdam in de Polder Steekt en in de Binnenpolder, respectievelijk in de gemeente Bodegraven en Alphen aan den Rijn. Het plangebied wordt begrensd door de Toegangswetering en de wegen J.C. Hoogendoornlaan en Voshol. Hier wil de Dienst Landelijk Gebied (Regio West) enkele bestaande sloten verbreden voor natuurontwikkeling. Daarnaast zullen enkele nieuwe watergangen, twee poelen en een plas worden gegraven. De verstoringsdiepte zal maximaal 1,0 m onder het huidige maaiveld zijn. Het inventariserende veldonderzoek bestaat uit een bureauonderzoek en een verkennend booronderzoek. Bij het bureauonderzoek is de archeologische verwachting opgesteld, die door middel van het veldonderzoek is gecontroleerd. Het plangebied ligt voor het grootste deel op een crevasserug in het westelijk veengebied ten zuiden van de Oude Rijn. Voor een klein deel ligt het plangebied in het veengebied zelf. De crevasse is gevormd toen de waterstand in de Oude Rijn zo hoog was dat de natuurlijke oeverwallen bij het huidige Bodegraven, stroomopwaarts, ten oosten, van het plangebied en Zwammerdam, doorbraken en een geul het veengebied in werd gevormd, een zogenaamde crevassegeul. De crevasse heeft in het plangebied een zuid-noord-oriëntatie en vermoedelijk mondde de crevassegeul even ten westen van Zwammerdam weer in de Oude Rijn uit. Verder stroomopwaarts (ten zuiden) van het plangebied is de oriëntatie zuidoost-noordwest tot oost-west. Door differentiële klink van vooral na de aanvang van kunstmatige ontwatering vanaf de Late-Middeleeuwen ligt de oorspronkelijk lager gelegen crevasse nu als een rug in het landschap. De crevasse dateert in ieder geval vóór de bedijking van de Oude Rijn in 1122 en lijkt op grond van de beschikbare data, waaronder informatie van stroomruggen van Berendsen/Stouthamer (2001),te zijn ontstaan na 700 voor Chr., het moment waarna de Oude Rijn steeds vaker buiten zijn oevers trad door opstuwing als gevolg van een toegenomen mariene invloed richting de kust. Doordat de Oude Rijn vaker buiten zijn oevers trad na 700 na Chr. raakten het veen en de crevasseafzettingen bedekt met een zwaksiltig kleipakket. Op de kleilaag is door bemesting in de 18e en 19e eeuw een toemaakdek gevormd. In de 20e eeuw is in het westelijke deel van het plangebied klei gewonnen waardoor het maaiveld lager kwam te liggen. De top van de ondergrond bestaat in het verstoorde deel uit een gemengd pakket van teruggestorte toemaakdek en omgewerkte natuurlijke komkleien. Het grootste deel van het plangebied heeft een hoge archeologische verwachting door de ligging op een crevasserug. Bekende archeologische waarden van de crevasserug in de directe omgeving zijn er niet. Van de oever van de Oude Rijn bij Zwammerdam zijn daarentegen veel archeologische waarden bekend, waaronder vooral veel archeologische resten die verband houden met de Romeinse limes. Archeologische waarden zijn in het plangebied niet alleen niet aangetroffen, maar kunnen ook nauwelijks verwacht worden als bedacht wordt dat de crevassegeul tot de Late-Middeleeuwen een laagte moet hebben gevormd en pas later door klink van het kunstmatig ontwaterde veen een rug is geworden. Daarnaast maakte het plangebied in de prehistorie tot aan de laatmiddeleeuwse bedijking van de Oude Rijn deel uit van het komgebied van de Oude Rijn, een ontoegankelijk moerasgebied met bossen waarin bij overstromingen klei tot bezinking kwam. Tenslotte wordt van na de laatmiddeleeuwse ontginning geen bewoningssporen verwacht in het plangebied, omdat de historische bewoning bij Zwammerdam ligt. Daar ligt de bewoning op de ontginningsbasis van de opstrekkende percelen waar ook het plangebied deel van uitmaakt. Omdat alle aangetroffen archeologische resten in het toemaakdek zijn aangetroffen er geen aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van archeologische waarden in het plangebied en het zelfs onwaarschijnlijk lijkt dat er archeologische waarden in het plangebied aanwezig zijn, wordt er wordt geen vervolgonderzoek voorgesteld