Plangebied Groote Molenbeek, gemeente Horst Aan De Maas, archeologisch vooronderzoek: proefsleuvenonderzoek (variant archeologische begeleiding)

In opdracht van Waterschap Limburg heeft RAAP van oktober 2018 tot en met maart 2019 een archeologisch proefsleuvenonderzoek - variant archeologische begeleiding uitgevoerd in het kader van het project ‘Herinrichting Groote Molenbeek’ in de gemeente Horst aan de Maas. Het doel van de archeologische begeleiding was het vaststellen van de archeologische waarde van het terrein. Hiertoe was het noodzakelijk inzicht te krijgen in de aard en omvang van eventueel aanwezige vindplaatsen in het plangebied. In het verlengde daarvan is in kaart gebracht wat de consequenties zijn van de onderzoeksresultaten voor de verdere planvorming in het plangebied. Is de archeologische vindplaats behoudenswaardig, en, zo ja, kan deze behouden blijven of dient deze te worden opgegraven? Onderhavig archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat het beekdallandschap van de Groote Molenbeek een dynamisch verleden heeft gekend, waarin niet alleen de natuur maar ook de mens een aandeel heeft gehad. Bij het uitgraven van de nieuwe beekbedding zijn op diverse plaatsen oude meanders van de Groote Molenbeek aangetroffen. De ligging van deze oude meanders komt redelijk overeen met die van op de historische kaart van 1850. Het overige deel wordt gekenmerkt door het voorkomen van beekafzettingen. Aan het eind van de jaren 20 en het begin van de jaren 30 van de 20e eeuw is de Groote Molenbeek in het kader van de Werkverschaffing verdiept, verbreed en genormaliseerd. Daarnaast is het maaiveld in het beekdal opgehoogd met het doel het landbouwkundig gebruik van de laaggelegen percelen te verbeteren. De grond was waarschijnlijk afkomstig van de hoge oevers. Deze ophogingslaag is tijdens de archeologische begeleiding bijna over de volle lengte van het beekdal aangetroffen. Tijdens de archeologische begeleiding zijn drie archeologische vindplaatsen aangetroffen. Vindplaats 1 bestaat uit een concentratie palen. Op grond van een ¹⁴C-datering is één van de palen meer dan 1.200 jaar oud. Het onderzoek heeft uitgewezen dat in de ondergrond meerdere verticaal geplaatste eikenhouten palen en horizontaal liggende balken aanwezig zijn. In overleg met bevoegd gezag en opdrachtgever is besloten de vindplaats in situ te behouden door het bestek aan te passen en de vindplaats af te dekken met aarde. Hoogstwaarschijnlijk hebben de palen en balken een (meerfasige) houten constructie gevormd. Naar de aard van de vindplaats is het echter gissen. De vindplaatsen 2 en 3 bestaan uit een of meerdere vuurstenen artefacten die in een verstoorde context zijn aangetroffen. De vondsten moeten in verband worden gebracht met prehistorische jagerverzamelaars die op de hoge oever van de Groote Molenbeek hun tijdelijke kampement hadden opgeslagen. Gezien de verstoorde context waarin de vondsten zijn aangetroffen, is de wetenschappelijke waarde gering. Op grond van de in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 4; www.sikb.nl) genoemde criteria is vindplaats 1 behoudenswaardig. In overleg met opdrachtgever en bevoegd gezag is besloten de vindplaats 1 duurzaam te beschermen door deze af te dekken met grond. Aanbevolen wordt de vindplaats de status toe te kennen van een gemeentelijk archeologisch monument. Vindplaatsen 2 en 3 bestaan uit vondsten die in verstoorde context zijn aangetroffen en zijn om deze reden niet behoudenswaardig. Aanbevolen wordt om vindplaatsen 2 en 3 en de zone waarbinnen de nieuwe bedding van de Groote Molenbeek is aangelegd, vrij te geven voor verder archeologisch onderzoek. Voor de zones waar geen graafwerken hebben plaatsgevonden, en dus ook geen archeologische begeleiding is uitgevoerd, dient de dubbelbestemming “waarde archeologie” gehandhaafd te blijven