Challenging behavior of people with mild intellectual disabilities or borderline intellectual functioning: The perspective of clients and support staff

Publiekssamenvatting over het proefschrift van Kim van den Bogaard getiteld ‘Challenging behavior of people with mild intellectual disabilities or borderline intellectual functioning: The perspective of clients and support staff’ Mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB) of zwakbegaafdheid hebben een verhoogde kans op het vertonen van grensoverschrijdend gedrag. Er zijn echter nog weinig instrumenten beschikbaar om grensoverschrijdend gedrag bij deze doelgroep in kaart te brengen, waarbij de context in overweging wordt genomen. Veelal wordt hierbij ook niet het perspectief van de persoon met een LVB of zwakbegaafdheid meegenomen. In haar proefschrift brengt Kim van de Bogaard grensoverschrijdend gedrag in kaart, vanuit het perspectief van de persoon zelf en diens begeleider(s). De centrale conclusies zijn dat het merendeel van alle grensoverschrijdende gedragingen wordt veroorzaakt door een kleine groep mensen met een LVB of zwakbegaafdheid, dat het voor begeleiders niet altijd duidelijk is waarom deze mensen grensoverschrijdend gedrag vertonen en dat de oorzaken die begeleiders en mensen met een LVB of zwakbegaafdheid noemen voor grensoverschrijdend gedrag verschillen. Van den Bogaard adviseert daarom om behandeling en begeleiding van grensoverschrijdend gedrag vooral te richten op deze specifieke groep cliënten, waarbij hun eigen perspectief op de redenen van hun gedrag standaard bevraagd zou moeten worden. Het promotieonderzoek richt zich op agressie, zelf beschadiging en seksueel ongepast gedrag als vormen van grensoverschrijdend gedrag. Uit een literatuurstudie kwam naar voren dat mensen met een LVB of zwakbegaafdheid verschillende oorzaken kunnen noemen voor elk type grensoverschrijdend gedrag. In interviews heeft van den Bogaard begeleiders en mensen met een LVB of zwakbegaafdheid die grensoverschrijdend gedrag vertonen gevraagd naar de redenen van hun gedrag. Vanuit het perspectief van de begeleider lijken de oorzaken van grensoverschrijdend gedrag vaker onveranderbaar, aangezien zij vooral kenmerken noemen van de cliënt, zoals diens niveau van functioneren. Mensen met een LVB of zwakbegaafdheid zelf noemen naast kenmerken van zichzelf, ook kenmerken die veranderbaar zijn, zoals interacties met de omgeving. Deze kenmerken bieden aanknopingspunten voor interventies. Door observatielijsten brachten begeleiders daarnaast de kenmerken van grensoverschrijdend gedrag bij mensen met een LVB of zwakbegaafdheid in kaart. Hierbij werd gebruik gemaakt van observatielijsten speciaal ontworpen voor deze doelgroep. Deze observatielijsten helpen hen om inzichtelijk te maken wat er gebeurt voorafgaand, tijdens en na grensoverschrijdend gedrag. Daarnaast kunnen de observatielijsten ook gebruikt worden om na te gaan of ingezette interventies er inderdaad voor zorgen dat iemand minder grensoverschrijdend gedrag vertoont. Dit onderzoek laat zien dat het waardevol is om zowel begeleiders als mensen met een LVB of zwakbegaafdheid te vragen naar de oorzaken van grensoverschrijdend gedrag om op basis hiervan passende interventies in te zetten en alle betrokkenen beter te ondersteune