Islam, Europa en de joods-christelijke beschaving

De term ‘joods-christelijke beschaving’ dateert van de tweede helft van de twintigste eeuw, maar wordt sinds kort steeds vaker gebruikt door politici en beleidsmakers. Het lijkt geen toeval te zijn dat dit direct samenhangt met de discussie over de positie van de islam in Europa. Dit artikel is een kritische beschouwing van de betekenissen van de diverse onderdelen van deze term: wat is zo christelijk aan de Europese beschaving, wat is het joodse aandeel daarin, en wat is de rol van de islam? Opvallend is dat ‘joods-christelijke’ cultuur of beschaving vaak wordt bezien als een historisch ononderbroken proces, terwijl juist de tweede helft van de twintigste eeuw een duidelijke breuklijn vertoont met de daaraan voorafgaande geschiedenis als het gaat om waarden en religiebeleving. Evenzeer opvallend is dat het onderscheid tussen religie als godsdienst en als cultuurdrager vaak niet wordt gemaakt, en evenmin tussen de beginselen en de praktijk van een godsdienst. Met als gevolg dat de term ‘joods-christelijke beschaving’ op zeer slordige of selectieve wijze wordt gebruikt, waarbij die term vooral tot doel lijkt te hebben de islam uit te sluiten