Wpływ ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Chorób Układu Krążenia na jakość pierwotnej prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej

Background: Despite a decline since 1991, cardiovascular diseases (CVD) are the major burden on public health in Poland. Aim: To assess the impact of the national Programme of Cardiovascular Disease Prevention (PCVDP) on the quality of primary CVD prevention in clinical practice. Methods: Sixty six primary care centres were invited to join the project (2-6 in each province). Half of these centres participated in the PCVDP (in other words, they were &#8216;active&#8217; clinics) and the other half was included in the control group. A random sample of 300 patients aged 35-55, free of coronary heart disease, with no history of stroke or peripheral artery disease, and with medical documentation going back at least to 1 January 2005 was selected for the study in each centre. From the total of 3,940 patients in active clinics, 3,162 were judged to be eligible for the study and their medical records were reviewed. All were invited for examination. This was finally attended by 2,314 patients from active clinics and 2,101 from the control group. Results: Before the introduction of the PCVDP, the percentage of patients with available information on risk factors in medical records was similar in the active and in the control clinics, and varied from more than 40% (hypertension) to less than 5% (weight and waist circumference). After the introduction of the PCVDP, the proportion of subjects with available information on risk factors greatly increased in the clinics which took part in the PCVDP. Knowledge of CVD risk factors was similar in the two studied groups. When asked, about 10% of patients in both groups could not list a single CVD risk factor. Smoking was the most frequently recognised risk factor (named by more than 60% of patients) and diabetes the least (less than 15%). No significant difference was found between the active and control clinics in the frequency of counselling as to smoking, diet, weight reduction or exercise. Only about 40% of smoking patients had received advice on smoking cessation. Counselling on diet had been received by about 40% of patients. Less than 20% of patients had been advised to reduce weight, with about 25% having received advice to increase their physical activity. Control of risk factors was poor and there was no significant difference between the active and control clinics in terms of the proportion of patients who reached prevention targets. Conclusions: 1. The PCVDP appears to be effective in identifying high risk patients. 2. The effectiveness of the routine management of risk factors in primary care is very low. 3. Addressing via the PCVDP all decisions as to the extent and means of intervention on risk factors to primary care physicians appears to be ineffective. 4. There is a need to introduce an effective structured intervention on risk factors and add it to the PCVDP. Kardiol Pol 2010; 68, 12: 1332-1341Wstęp: W 2004 roku Narodowy Fundusz Zdrowia wprowadził Program Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (PPChUK), którego wykonawcą są przychodnie Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ). Cel: Celem badania zorganizowanego przez zespół ds. prewencji chorób układu krążenia (działającego w ramach programu POLKARD Ministerstwa Zdrowia) było określenie wpływu PPChUK na jakość pierwotnej prewencji w praktyce lekarskiej. Metody: W badaniu uczestniczyło łącznie 66 przychodni z 16 województw Polski. W 33 przychodniach był prowadzony PPChUK. Pozostałe 33 przychodnie, w których do 2008 roku nie prowadzono PPChUK, zaliczono do grupy kontrolnej. Spośród osób zarejestrowanych w tych przychodniach, którzy byli w wieku 35-55 lat, nie mieli choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu lub miażdżycy tętnic obwodowych w wywiadzie oraz które miały dokumentację założoną przed 1 stycznia 2005 roku, wylosowano 3940 osób w przychodniach, w których był prowadzony PPChUK oraz 3162 osób w przychodniach, które nie przystąpiły do realizacji tego programu. Dokonano przeglądu dokumentacji medycznej wszystkich zakwalifikowanych osób i zaproszono ich do badania, w którym wzięło udział ostatecznie 2314 osób z przychodni, w których prowadzono PPChUK i 2107 osób z przychodni z grupy kontrolnej. Wyniki: W okresie przed wprowadzeniem PPChUK informacje dotyczące występowania czynników ryzyka odnotowano w historii choroby od 40% (ciśnienie tętnicze) pacjentów. Po wprowadzeniu PPChUK odsetek pacjentów, u których odnotowano informacje dotyczące czynników ryzyka, znacznie wzrósł, ale tylko w przychodniach, które w nim uczestniczyły. Znajomość czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego była podobna w obu badanych grupach. Wśród osób, które zgłosiły się do badania, około 10% nie potrafiło wymienić żadnego czynnika ryzyka. Palenie tytoniu było najczęściej wymienianym czynnikiem ryzyka (> 60% badanych), a cukrzyca najrzadziej (< 15% badanych). Nie stwierdzono istotnych różnic między przychodniami, które uczestniczyły i nie uczestniczyły w PPChUK w zakresie częstości udzielania porad dotyczących zaprzestania palenia, diety, redukcji masy ciała i aktywności fizycznej. Tylko około 40% palących otrzymało poradę dotyczącą zaprzestania palenia tytoniu (w większości krótka porada ustna lub przekazanie ulotki). Porady dotyczące diety otrzymało około 40% badanych. Mniej niż 20% badanych otrzymało porady dotyczące obniżenia masy ciała, a 25% porady na temat aktywności fizycznej. Nie stwierdzono również istotnych różnic w odsetku badanych osób, które osiągnęły cele w zakresie eliminacji czynników ryzyka między badanymi grupami. Około 2/3 badanych nie paliło tytoniu, a ponad 65% miało ciśnienie tętnicze &#8804; 140/90 mm Hg. Także około 70% miało obwód w pasie w pożądanym zakresie, choć tylko u 40% wskaźnik masy ciała wyniósł < 25. Około 20-40% badanych osiągnęło cele leczenia w zakresie stężenia cholesterolu całkowitego (TC) i cholesterolu LDL oraz wskaźnika TC/HDL. Mniej niż 20% badanych osiągnęło 3 podstawowe cele dotyczące diety, a mniej niż 15% podejmowało aktywność fizyczną co najmniej 3 razy w tygodniu. Wnioski: 1. Program Profilaktyki Chorób Układu Krążenia okazał się skutecznym narzędziem w zakresie identyfikacji osób wysokiego ryzyka. 2. Skuteczność rutynowego postępowania w zakresie redukcji czynników ryzyka w przychodniach POZ jest bardzo słaba. 3. Przekazanie lekarzom POZ pełnej decyzji dotyczącej rodzaju i zakresu podejmowanej interwencji w celu zmniejszenia ryzyka okazało się nietrafnym rozwiązaniem PPChUK. 4. Konieczne jest zmodyfikowanie PPChUK przez wprowadzenie skutecznego programu strukturalnej interwencji. Kardiol Pol 2010; 68, 12: 1332-134