Czynniki socjoekonomiczne a ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego w dorosłej populacji polskiej: badanie WOBASZ

Background: Metabolic syndrome (MetS) increases the risk of cardiovascular disease and its development is determined by certain socioeconomic and lifestyle factors. Aim: To investigate the impact of socioeconomic and lifestyle factors on the risk of MetS and the underlying contributing factors in the Polish population aged 20–74 years. Methods: Between 2003 and 2005, as part of the National Multicentre Health Survey (WOBASZ, Wieloośrodkowe Badanie Stanu Zdrowia Ludności), a random sample of Polish residents aged 20 to 74 years was investigated. Data on sociodemographic and anthropometric parameters, blood pressure, lipid and glucose levels and medical history were collected. MetS was defined according to the criteria proposed by the American Heart Association/National Heart, Lung, and Blood Institute (AHA/NHLBI) and by the International Diabetes Federation (IDF) in 2005. Data necessary to evaluate MetS and the socioeconomic characteristics were obtained for 5940 men and 6627 women. Results: MetS was identified in 26.0% of men and 23.9% of women according to the AHA/NHLBI definition, and in 30.7% of men and 26.8% of women according to the IDF definition. In both genders older age, higher body mass index and current smoking increased the risk of developing MetS, whereas higher physical activity and good self-rated health decreased the risk. Moreover, women with higher education and in the higher quartile of alcohol intake were associated with a lower risk of having MetS. Household per-capita income did not affect the risk of having MetS in either gender. Conclusions: A relatively high percentage of individuals with MetS was observed in the Polish population aged 20 to 74 years. In both sexes, the risk of MetS and its contributing factors was significantly associated with age and the following lifestyle factors: body mass index, smoking, self-rated health and, additionally for women, higher education and alcohol intake.Wstęp: Zespół metaboliczny zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, a jego występowanie jest determinowane przez wiele czynników socjoekonomicznych i związanych ze stylem życia. Cel: Celem pracy była ocena wpływu wybranych czynników socjoekonomicznych i stylu życia na ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego i spełnienia kryteriów jego składowych w populacji Polski w wieku 20–74 lat. Metody: W latach 2003–2005 w ramach Wieloośrodkowego Badania Stanu Zdrowia Ludności (WOBASZ) przebadano losową próbę mieszkańców Polski w wieku 20–74 lat. Zebrano informacje dotyczące cech socjoekonomicznych, a ponadto wykonano pomiary antropometryczne, pomiary ciśnienia tętniczego, oznaczono lipidy i glukozę. Występowanie zespołu metabolicznego określono na podstawie kryteriów American Heart Association/National Heart, Lung, and Blood Institute (AHA/NHLBI) z 2005 r. oraz International Diabetes Federation (IDF) z 2005 r. Dane niezbędne do oceny wystąpienia zespołu metabolicznego i charakterystyki socjoekonomicznej uzyskano dla 5940 mężczyzn i 6627 kobiet. Wyniki: Zespół metaboliczny wg AHA/NHLBI zdiagnozowano u = 26,0% mężczyzn i 23,9% kobiet, natomiast wg IDF odpowiednio u 30,7% i 26,8%. U obu płci starszy wiek, wyższy wskaźnik masy ciała i palenie tytoniu zwiększały prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu metabolicznego, natomiast wysoka aktywność fizyczna i dobra samoocena zdrowia zmniejszały to ryzyko. Ponadto wśród kobiet wykształcenie wyższe i wyższy kwartyl spożycia alkoholu wiązały się z niższym prawdopodobieństwem wystąpienia zespołu metabolicznego. Zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet wysokość dochodu na osobę w rodzinie nie wpływała na ryzyko zespołu metabolicznego. Wnioski: W polskiej populacji w wieku 20–74 lata zanotowano relatywnie wysoki udział osób z zespołem metabolicznym. U obu płci istotny związek z ryzykiem wystąpienia zespołu metabolicznego i spełnienia kryteriów jego składowych miały wiek badanych oraz czynniki związane ze stylem życia: wskaźnik masy ciała, palenie tytoniu, samoocena stanu zdrowia, a wśród kobiet dodatkowo poziom wykształcenia i spożycie alkoholu