Zmiany farmakoterapii stosowanej u pacjentów poddawanych kardiochirurgicznej rewaskularyzacji wieńcowej w latach 2004–2008: doświadczenia jednoośrodkowe

Background: Previous reports of pharmacological treatment concerning the surgical approach to coronary artery disease emphasise the underused possibilities of pharmacological treatment. Aim: To evaluate trends in the level of compliance between the pharmacological treatment administered in clinical practice and formal guidelines in patients undergoing coronary artery bypass grafting (CABG). Methods: For this retrospective study, medical data from 2827 consecutive patients treated in a single cardiac surgery centre from 2004 to 2008 were collected. Among them, 1253 underwent surgical procedures as isolated CABG and were enrolled in the study. The pharmacological treatment was analysed at two points of the perioperative period: the day of admission to hospital and the day of discharge from hospital. We collected information about the following groups of drugs prescribed: aspirin, b-blockers, angiotensin converting enzyme inhibitors (ACEI), statins, and sartans. Results: Before surgery, 89.78% of the total population of patients received b-blockers, 81.56% ACEI, 88.27% statins, and 3.19% sartans. After CABG, 94.48% of patients received aspirin, 96.04% b-blockers, 85.16% ACEI, 92.09% statins, and 2.14% sartans. During the years analysed, a declining trend away from preoperative prescription of b-blockers (p < 0.001), ACEI (p < 0.001), and statins (p < 0.001) was observed. In contrast, sartans (p < 0.01) were more often administered over time. At the date of discharge, the tendency to prescribe b-blockers (p < 0.05), ACEI (p < 0.001), and statins (p < 0.001) was also declining. Conclusions: Pharmacological treatment of ischaemic heart disease in the pre- and postoperative period was underutilised. Positive changes were observed in comparison to previous reports from other countries.Wstęp: Dotychczas opublikowane badania dotyczące farmakoterapii u pacjentów poddawanych chirurgicznej rewaskularyzacji wieńcowej (CABG) podkreślają nie w pełni wykorzystane możliwości leczenia farmakologicznego. Cel: Celem pracy było opisanie farmakoterapii pacjentów z chorobą niedokrwienną serca (CAD) kierowanych na CABG w funkcji czasu poprzez wyznaczenie zmian częstości stosowania kwasu acetylosalicylowego (ASA), b-adrenolityków, inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI), statyn i sartanów w codziennej praktyce lekarskiej, w porównaniu z wytycznymi towarzystw naukowych dotyczących osób poddawanych CABG w kolejnych 5 latach (2004–2008). Metody: Badanie skonstruowano jako retrospektywne, przekrojowe, obejmujące wszystkich pacjentów leczonych w jednostkach I Katedry Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (WUM) w Centralnym Szpitalu Klinicznym w Warszawie w latach 2004–2008 (łącznie 2827 chorych). Do badania włączono ostatecznie 1253 osób przyjętych z powodu CAD, którzy spełniali kryteria: CABG wykonane techniką bez krążenia pozaustrojowego, z dostępu przez sternotomię pośrodkową, operatorem był ten sam kardiochirurg. Kryteriami wykluczającymi z badania były: konieczność rozszerzenia zakresu operacji o dodatkowe procedury kardiochirurgiczne, konwersja z zabiegu bez zastosowania krążenia pozaustrojowego do zabiegu w krążeniu pozaustrojowym, zabieg wykonywany przez innego kardiochirurga. Analizę statystyczną przeprowadzono na podstawie danych mierzalnych i niemierzalnych w analizowanych podgrupach. Farmakoterapię oceniano w dwóch okresach okołooperacyjnych: w dniu przyjęcia i w dniu wypisania ze szpitala. Wyniki: Przed zabiegiem operacyjnym b-adrenolityki otrzymało 89,78% chorych, ACEI — 81,56%, statyny — 88,27%, a sartany — 3,19%. Po CABG 94,48% pacjentów otrzymało ASA, 96,04% — b-adrenolityki, 85,16% — ACEI, 92,09% — statyny, a 2,14% — sartany. W trakcie analizowanych lat stwierdzono trend do rzadszego hospitalizowania pacjentów, którzy otrzymali w okresie przedoperacyjnym: b-adrenolityki (p < 0,001), ACEI (p < 0,001) i statyny (p < 0,001). Jednocześnie wykazano, że sartany były coraz częściej zalecaną grupą leków (p < 0,01). W dniu wypisania ze szpitala również stwierdzono coraz rzadszą tendencję do przepisywania b-adrenolityków (p < 0,05), ACEI (p < 0,001) i statyn (p < 0,001). Wnioski: Możliwości farmakoterapii CAD w okresie przed- i pooperacyjnym nie były w pełni wykorzystane. Stwierdza się pozytywne zmiany w porównaniu z wynikami raportów pochodzących z innych krajów