Alþjóðlegar fjárfestingar og þjóðaröryggi: Um skimanir erlendra fjárfestinga

Í þessari ritgerð verður fjallað um alþjóðlegar fjárfestingar út frá þjóðaröryggissjónarmiðum. Ein markverðasta þróun síðustu ára á sviði alþjóðlegs fjárfestingaréttar er aukin notkun svokallaðra skimunarkerfa, sér í lagi meðal þróaðra ríkja. Með skimun fjárfestinga er átt við að móttökuríki erlendra fjárfestinga láti ákveðnar fjárfestingar, eða fjárfestingar í ákveðnum atvinnugeirum, sæta mati um hvort viðeigandi fjárfesting skuli heimiluð. Með reglum um skimanir geta móttökuríki fjárfestinga þá kannað, metið, heimilað, skilyrt, bannað eða undið ofan af beinum erlendum fjárfestingum á grundvelli þjóðaröryggis eða samskonar viðmiða. Verður reglum ríkja um skimanir erlendra fjárfestinga gerð skil og litið verður til þeirra skimanakerfa sem ríki hafa komið sér upp á síðastliðnum árum. Sérstaklega verður sjónum beint að nýrri reglugerð Evrópusambandsins en hún kemur á fót ramma um skimanir aðildarríkja sambandsins á erlendum fjárfestingum á grundvelli öryggis og allsherjarreglu. Eftir gildistöku Lissabon-sáttmálans falla erlendar fjárfestingar undir valdheimildir framkvæmdastjórnar ESB og er reglugerðin fyrsta reglusetning ESB á því sviði. Verður reynt að varpa ljósi á þá þætti fjárfestinga sem ógnað geta þjóðaröryggishagsmunum og þær heimildir sem ríki hafa til að grípa til varúðarráðstafana til verndar þjóðhagslega mikilvægum hagsmunum. Þar að auki verður löggjöf Íslands skoðuð í þessu samhengi