Einn vinnumarkaður: fræðsla í flækju

Vinnumarkaðurinn á Íslandi, eins og annarstaðar í heiminum, er í stöðugri framþróun bæði hvað varðar fyrirkomulag starfa svo og æskilega hæfni og menntun vinnuaflsins á hverjum tíma. Sí- og endurmenntun starfsfólks er því mikilvæg, og er fyrst og fremst framkvæmd annarsvegar af vinnuveitenda og hinsvegar í gegnum endurmenntunar- og starfsþróunarsjóði stéttarfélaga. Langstærstur hluti íslensks vinnuafls starfar í dag sem launþegar og eiga jafnframt aðild að stéttarfélagi. Með auknu vægi þekkingar- og „gigg“-hagkerfa er hefðbundið starfssambands vinnuveitenda og launþega þó að beytast að einhverju leyti og er til dæmis viðbúið að stærra hlultfall vinnandi einstaklinga komi til með að starfa sjálfstætt í framtíðinn, ásamt því að hreyfanleiki vinnuafls milli starfa eykst. Þetta veldur áskorunum fyrir núverandi sí- og endurmenntunarfyrirkomulag. Í þessari ritgerð kortleggjum við fyrirkomulag endurmenntunar og starfsþróunar hjá helstu launþegarhreyfingunum landsins ásamt því að framkvæma eigindlega rannsókn sem kannar viðhorf vinnuveitenda, bæði á almenna- og opinbera markaðinum, til núverandi fyrirkomulags sí- og endurmenntunar og þeim framtíðaráskorunum sem kerfiið stendur frammi fyrir. Sér í lagi var leytast við að svara því hvort örar tæknibreytingar kæmu til með að breyta áherslum í sí- og endurmenntun einstaklinga, hversu vel núverandi sí- og endurmenntunarkerfi sé í stakk búið til að takast á við þá áskorun, m.a. með tilliti til fjölgun sjálfstætt starfandi einstaklinga, og hvort breytt fyrirkomulags sí- og endurmenntar í formi einstaklingsmiðaðra fræðslureikninga væri vænlegur kostur. Meginniðurstöður rannsóknarinnar var sú að núverandi umgjörð sí- og endurmenntunar, sér í lagi hjá stéttarfélögunum, er að mörgu leyti illa til þess fallin að mæta þeim áskornunum sem fylgja þekkingar- og „gigg“-hagkerfum. Í því sambandi má nefna að hætta er á því að sjálfstætt starfandi falli utan kerfa og að þeir sem skipta um starfsvettvang missi áunnin fræðsluréttindi