Glæpir gegn Gaiu: Kynning á grænbrotafræði

Mannkynið stendur nú frammi fyrir umhverfis- og loftlagsbreytingum á hraða sem það hefur aldrei séð áður. Rýnt verður í afbrot og skaða sem stuðla að þeim breytingum en nýleg þróun sýnir að margir afbrotafræðingar eru farnir að huga að mikilvægi afbrota er varðar loftlagsbreytingar. Ritgerð þessi er heimildaritgerð sem byggð er á fjölda fræðilegra rannsókna og heimilda fræðimanna á sviðinu. Ritgerðin þjónar sem yfirlit yfir nýtt svið innan félagsvísinda sem tengist afbrotafræði auk félagsfræðinnar; græna afbrotafræði. Farið er yfir kjarnaatriði svo sem skilgreiningu á grænum afbrotum og umfang fræðisviðsins. Skoðuð eru mismunandi sjónarhorn, vistheimspekilegar aðferðir og nálganir. Græn afbrot einkennast mjög af því að veita skjótan og auðveldan gróða sem hefur litla áhættu fyrir gerendur, þó að afleiðingar fyrir þolendur geti verið skelfilegar. Brennidepill fræðinnar er að helstu gerendur tjónsins eru þeir sem völdin hafa, en þolendur og fórnarlömb eru margs konar vegna eðlis og umfangs tjónsins. Rannsóknir sýna þó að þeir sem verða fyrst og verst fyrir skaðanum eru minnihlutahópar ásamt fátækustu hópum samfélagsins. Skoðuð eru lög, reglugerðir og staða á Íslandi þegar kemur að umhverfisábyrgð og loftslagsmálum, en skortur er á rannsóknum á Íslandi varðandi umhverfisbrot. Skoðuð eru umhverfistjón sem eru skilgreind sem afbrot af alþjóðlegum stofnunum, svo sem umhverfisbrot sem fela í sér ólöglegt skógarhögg, útflutning dýra, skaðlegar fiskveiðar, námuvinnslu, losun úrgangs og mengunarbrot. Til samanburðar er rýnt í tjón sem grænir afbrotafræðingar telja glæpsamlegt þó ekki sé svo í lagalegum skilningi. Þeir telja t.d. að vegna öflugra hagsmuna séu mikið af vist-eyðileggjandi venjum löglegar, og að það geti jafnvel varpað ljósi á kerfisbundin afbrotafræðileg umhverfisbrot valdamanna. Að lokum er rýnt í hvað framtíðin ber í skauti sér samkvæmt grænum afbrotafræðingum. Þeir telja að félagslegur ójöfnuður og umhverfisréttlæti verði án efa drifkraftur stöðugra átaka um langt árabil ef þróunin í loftslagsmálum verður áfram eins og hún hefur verið síðustu áratugi. Afleiðingar brotanna takmarkast ekki aðeins við heilsu fólks og tjón umhverfis, heldur leiða fræðimenn líkum að því að auðlindastríðum, stéttarátökum og meiriháttar fólksflutningum muni fjölga til muna auk annarra alþjóðlegra átaka