İdeal Vatandaşlık Hikâyesi: Farklı Devlet Üniversitelerinden Öğretmen Adaylarının Anlatı Sorgulaması

This study aims at understanding the concept of “ideal citizenship” from the prospective social studies teachers’ perspective. The study was conducted using narrative inquiry methodology. Narrative inquiry is a qualitative methodology that focuses on experiences, meanings and stories in the context of people, events and environments that individuals encounter during their lifetime. In narrative inquiry, the experiences of a person participating in the study are examined and considered as a whole. The participants were selected using a typical case sampling method. Data were collected from fifteen prospective social studies teachers. The participants third and fourth-year college students. Data were collected by using the Citizenship Perception Scale, the Active Citizenship Perception Scale and an open-ended questionnaire about the concept of ideal citizenship. The typical case for each university was determined through the results obtained using the scales and open-ended questionnaire. Each participant was selected providing that he/she had a conception of citizenship similar to the typical narrative of that site. Researchers conducted 2 or 3 semi-structured interviews with each participant. The researcher performed “problem-solution narrative analysis” (environment, person, action, problem and solution) to the data. The results revealed that two different narratives of ideal citizenship exist. The prospective social studies teachers fell into two categories as democratic narrative (DN) and patriotic narrative (PN). According to DN, people fail to internalize democracy in Turkey. DN implies that the ideal citizen is a democratic person who recognizes, cares about and respects for diversity. On the other hand, according to PN, Turkey is surrounded by dangerous countries. Moreover, narrators of the PN highlight that foreign countries have negative thoughts about Turkey. Therefore, for the PN, the ideal citizen needs to control his/her emotions, thoughts and actions by considering the good of their country. The results obtained in the current study showed that the prospective social studies teachers had different and even opposing narratives regarding the terms of problems, actions, places, characters and solutions on citizenship. Based on the results, some recommendations were made for citizenship education and future studies.Araştırmanın amacı “ideal vatandaşlık” kavramının inşasını sosyal bilgiler öğretmen adaylarının gözünden anlamaktır. Araştırmanın gerçekleştirilmesinde nitel araştırma yöntemlerinden anlatı sorgulaması deseni uygulanmıştır. Anlatı sorgulaması; deneyimleri, anlamları ve öyküleri bireyin yaşamı süresince karşılaştığı kişi, olay ve çevre bağlamında mercek altına alan nitel araştırma desenidir. Katılımcıların belirlenmesinde tipik vaka örneklemesi kullanılmıştır. Tipik vakanın ortaya konulması amacıyla araştırmanın yapıldığı üniversitelerin sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programına kayıtlı 3. ve 4. sınıf düzeyi öğrencilerine Vatandaşlık Algısı Ölçeği, Aktif Vatandaşlık Ölçeği ve açık uçlu soru formu uygulanmıştır. İlgili ölçme araçlarından çıkan sonuçlar ışığında sahadaki tipik durumun nasıl olduğu gözlenmiştir. Bu doğrultuda, çalışma 4 farklı devlet üniversitesinin sosyal bilgiler eğitimi anabilim dalında okuyan 3. veya 4. sınıf düzeyindeki 15 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Bu kapsamda, her bir katılımcı ile en az 2 en fazla 3 defa bireysel ve yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Çalışmanın verilerini çözümlemek için problem-çözüm anlatı analizi (çevre, kişi, eylem, problem ve çözüm) kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, katılımcıların görüşlerinin, demokratik vatandaşlık anlatısı ve vatansever vatandaşlık anlatısı olmak üzere iki farklı ideal vatandaşlık anlatısı temasında kümelendiği belirlenmiştir. Demokratik anlatıya uygun görüş bildiren katılımcılara göre demokrasinin Türkiye’de içselleştirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu katılımcıların görüşlerine göre, ideal vatandaş̧ farklılıkları tanıyan, önemseyen, saygı duyan demokratik insandır. Vatansever anlatıya uygun görüş bildiren katılımcılara göre ise Türkiye zor bir coğrafyada bulunmaktadır. Bu katılımcıların görüşlerine göre, yabancı devletler Türkiye hakkında olumsuz düşüncelere sahiptirler. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının problem, eylem, yer, karakter ve çözüm gibi anlatı öğeleri bakımından iki farklı hatta çatışan anlatı arasında bölündüğünü göstermektedir. Sonuçlar ışığında vatandaşlık eğitimine ve gelecekte yapılacak araştırmalara dönük önerilerde bulunulmuştur