Een aarzelende machtsstrijd : IJsselstein tijdens de eerste patriotse opstand 1785-1788

De baronie IJsselstein werd tot 1795 direct door de stadhouders bestuurd. In de jaren '80 van de achttiende eeuw kwam de stadhouder onder vuur te liggen van de zogenaamde patriotten. In dit artikel wordt onderzocht, hoe deze protestbeweging in IJsselstein opereerde. Het blijkt dat de bevolking zeer verdeeld was. Een machtsstrijd ontspon zich, die aanvankelijk door de patriotten gewonnen leek te worden. Ze dwongen de heroprichting van de schutterij af en usurpeerden alle officiersposten. Tegen de bedoeling in functioneerde die schutterij niet als het middel om de IJsselsteiners te doordringen van de patriotse idealen. Al snel werden het gedwongen exerceren en wachtlopen juist de aanleiding tot veel verzet tegen de patriotten. Een tweede kans doemde voor de patriotten op toen het gewest Holland patriotse troepen in IJsselstein legerde. Die inkwartiering drukte echter zwaar op de bevolking. Bovendien bleken de troepen evenmin achter de patriotse leiders te staan, waardoor het ieder moment tot een gewapend treffen tussen burgers, schutters en Hollandse militairen kon komen. In deze gevaarlijke situatie wist het stadsbestuur de patriotse raadsleden buiten spel te zetten. Na de inval van de Pruisen die de stadhouder in zijn macht kwamen herstellen, trokken ook de Hollandse troepen weg, zonder slag te leveren. Daarmee leek de rust weergekeer