Beter een Werkende Buur dan een Luie Vriend? De Invloed van Sociaal Kapitaal op de Arbeidsvisie van Langdurig Bijstandsafhankelijken.

Werkloosheid vormt al jaren een hardnekkig probleem in westerse verzorgingsstaten. Al sinds de 19e eeuw zijn maatregelen ingevoerd om armen te ondersteunen en om arbeiders te beschermen tegen het risico van werkloosheid. Nog steeds is echter een groot aantal mensen financieel afhankelijk van een bijstandsuitkering en blijven beleidsmakers zoeken naar methoden om dit aantal terug te dringen. In deze masterthesis is onderzoek gedaan naar de arbeidsvisie van langdurig bijstands-afhankelijken – d.i. hun arbeidsethos, verwachting om werk te vinden en de mate van actief zoekgedrag. Daarbij is specifiek gekeken welke invloed hun sociaal kapitaal heeft op deze visie. Drie soorten sociale hulpbronnen zijn onderscheiden: de toegang tot informatie of belangrijke personen die het sociale netwerk kan verschaffen; de praktische hulpbronnen waartoe een sociaal netwerk toegang geeft; en de arbeidsnormen die heersen in het sociale netwerk. Uit eerder onderzoek is naar voren gekomen dat vooral netwerkleden met een hoge sociaalecono-mische status toegang kunnen geven tot informatie over beschikbare banen of tot personen die invloed hebben op het wervingsproces. Daarnaast is uit de literatuur gebleken dat de mate waarin iemand toegang heeft tot praktische hulpbronnen invloed kan hebben op zijn baankansen. Ten slotte bleek dat de normen die in een sociaal netwerk bestaan een sterke invloed kunnen hebben op het gedrag van de leden van dat netwerk; zo kan een heersende norm met betrekking tot arbeid van invloed zijn op de visie die een werkloze zelf heeft op werk. In dit onderzoek is geschat in hoeverre deze drie vormen van sociale hulpbronnen invloed hebben op de arbeidsvisie van langdurig uitkeringsafhankelijken. Hiervoor is een mondelinge enquête afgenomen onder 203 bijstandscliënten in Enschede en Utrecht. Hierbij zijn gegevens verzameld over hun re-integratieproces, hun maatschappelijke activiteiten en hun visie op arbeid. Daarnaast werd gevraagd naar de werksituatie en het arbeidsethos van personen in de sociale omgeving en naar de mate waarin men hulp kon verwachten van personen in zijn omgeving. Door middel van verschillende regressieanalyses is vervolgens de correlatie geschat tussen de verschillende vormen van sociale hulpbronnen en de arbeidsvisie van werklozen. De analyses laten geen enkele significante correlatie zien. Hoewel de verschillende sociale hulpbronnen een positief effect blijken te hebben op de arbeidsvisie, zijn de verbanden aanzienlijk kleiner dan verwacht en kunnen er geen eenduidige conclusies getrokken worden. De etniciteit van de werkloze, de bijstandsduur en het hebben van een sollicitatieplicht bleken wel de arbeidsvisie wel significant te beïnvloeden. Nadere analyse wees echter uit dat er toch een verband lijkt te bestaan tussen de sociale omgeving van een werkloze en zijn arbeidsvisie: het arbeidsethos van personen in de naaste omgeving van de respondent bleek een significante voorspeller te zijn van zijn eigen arbeidsethos. Het eigen arbeidsethos bleek vervolgens invloed te hebben op de mate van actief zoekgedrag en de verwachting om werk te vinden. Al met al lijkt dit onderzoek te wijzen op een invloed van de sociale omgeving bij het re-integratieproces van langdurig werklozen, maar wordt hiervoor nog geen sluitend bewijs gegeven. Meer onderzoek is nodig om te bepalen in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van sociale beïnvloeding van het arbeidsethos en hoe beleidsmakers en re-integratiebegeleiders hierop in kunnen spelen