Koloniën en wereldverkeer

De ‘Bosatlas’ heeft van 1877 tot 1971 (publicatie 47ste druk) een wereldkaart met als thema ‘verkeer’ gevoerd. Deze kaart toonde de scheepvaartverbindingen (waaronder apart aangegeven ook de Nederlandse), de belangrijkste spoorwegen, aanvankelijk ook karavaanwegen en een tijd lang telegraaflijnen. In de eerste drukken was de verkeersinformatie gecombineerd met zeestromen en mensenrassen. Later werden die andere thema’s naar bijkaarten of naar andere kaartbladen verplaatst. De kaart van het ‘Wereldverkeer’ moet zeker tot aan de democratisering van het vliegverkeer na de Tweede Wereldoorlog de belangrijkste bron zijn geweest voor Nederlanders om na te gaan hoe ze naar plaatsen buiten Europa moesten reizen. In de wereldkaarten van de 6de druk staan de ‘wegen voor stoomboten’ al aangegeven; het bijgetekende cijfer duidt de lengte van de reisduur in dagen aan. Vanaf 1899 wordt de kaart vergroot tot een uitslaande kaart, die tot aan 1980 deel uit zal maken van de atlas. In de14de druk (1899) wordt de kaart gecombineerd met zeestromingen en grondgebruik; in latere uitgaven wordt het landoppervlak staatkundig afgebeeld en verdwenen de zeestromingen naar een andere kaart. Om de scheepvaartlijnen over alle oceanen aan te geven is de wereldkaart verlengd, zodat Nederland tweemaal voorkomt en zowel de Atlantische Oceaan als de Indische - en Grote Oceaan als geheel, ononderbroken wordt afgebeeld. Toen Nederland nog een belangrijke zeevarende natie was (in 1920 stond Nederland qua tonnage nog nummer vier op de wereldranglijst) was dit blad afgezien van de economische zeggingskracht ook thuis van belang om te zien waar de verwanten zich nu weer bevonden. De kaart was zo bewerkelijk door het steeds veranderen van de routes, aanloophavens en samenwerkingsverbanden in de scheepvaart. De informatie hierover werd verstrekt door de heer A. Voogd, redacteur van het blad ‘Scheepvaart’, uitgegeven in Rotterdam; meer dan twintig jaar lang wordt in de diverse voorwoorden van de ‘Bosatlas’ naar hem verwezen