Towards modern conservation practice on the verge of restoration of independence : renovation of St. James church in Sandomierz 1907-1909

W artykule szczegółowo omówiony został przebieg renowacji dominikańskiego kościoła św. Jakuba w Sandomierzu przeprowadzonej w latach 1907-1909. Pozwoliło to wykazać, że proces ten był bardziej heterogeniczny i nacechowany wewnętrznymi konfliktami niż to wskazywała dotychczasowa literatura przedmiotu. Omawiany projekt był jednym z pierwszych, nad którym pieczę objęło warszawskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości i pierwszym, przy którym nawiązało ono współpracę z krakowskim Towarzystwem Opieki nad Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury. W tekście postawiono tezę, że dyskusje między przedstawicielami obu środowisk toczące się podczas prac przełożyły się na wykrystalizowanie się nowoczesnej polskiej doktryny konserwatorskiej. Kluczowa jest tutaj postać architekta Jarosława Wojciechowskiego, kierownika prac prowadzonych przy sandomierskim kościele, który w latach bezpośrednio po ich zakończeniu brał udział w konferencjach poświęconych teorii i praktyce ochrony zabytków oraz opublikował prace poświęcone temu zagadnieniu. Z inicjatywy Wojciechowskiego i pod jego kierunkiem powstał również projekt dekretu o ochronie zabytków, ogłoszonego w 1918 roku, który wyznaczył kierunek rozwoju teorii konserwacji w niepodległej Polsce.The article is a detailed description of St. James Dominican church in Sandomierz renovation process carried out in years 1907−1909. The study analyses archival materials that had not been used in research so far. It shows that the church renovation process was more heterogeneous and characterized by internal conflicts than it had been suggested by the literature on the subject. The project was one of the first looked after by the Warsaw Society for the Protection of Monuments of the Past and the first to involve cooperation with the Society for the Protection of Polish Monuments of Art and Culture in Cracow. The article advances a thesis that discussions between representatives of both environments during the renovation influenced establishing modern Polish conservation doctrine. The key figure here is architect Jarosław Wojciechowski, the manager of the work carried out at the Sandomierz church, who, in the years that occurred directly after its completion, took part in conferences on the theory and the practice of monument protection and published works on this issue. On Wojciechowski's initiative and under his direction, a draft decree on the protection of monuments was created, oficially published in 1918, which set the direction for the development of conservation theory in independent Poland