Bureauonderzoek en Karterend Booronderzoek Archeologie Plangebied Lange Juffer te Ellecom, gemeente Rheden

Conclusie bureauonderzoek Op basis van het voorgaande booronderzoek wordt een hoge trefkans gegeven voor archeologische resten vanaf de Prehistorie tot en met de Nieuwe Tijd. Het gebied is in de Late Middeleeuwen ingericht als bos en jachtgebied van Willem II. In de omgeving zijn veel archeologische meldingen bekend wat duidt op een verhoogde trefkans op archeologische vindplaatsen, in ieder geval van het Neolithicum. Het plangebied speelt bovendien een belangrijke rol in de historie van de Tweede Wereldoorlog. Mogelijke archeologische overblijfselen hiervan met name onder het maaiveld zijn tevens genoemd (schietbaan, munitiedepot, luchtafweerstelling). Een laat in de oorlog aangelegd munitiedepot (Carolinaberg) sluit direct aan op het plangebied. Uit de AHN is te herleiden dat er een groot hoogteverschil aanwezig is in het plangebied. Van noordwest naar zuidoost neemt de hoogte af van 36,3m tot 22,7m +NAP. Gezien de situering van de locatie op een stuwwalhelling is het mogelijk dat hellingafwaarts meer erosie heeft plaatsgevonden. Het plangebeid is voor zover bekend nooit bebouwd geweest. Eventuele verploegingen en boomvallen kunnen voor verstoringen hebben gezorgd. Conclusie veldonderzoek Het uitgevoerde karterende booronderzoek voor het nieuwe waterleidingtracé van Vitens langs de Lange Juffer toont aan dat de basis van het bodemprofiel bestaat uit dekzand (boring 1 t/m 5), sneeuwsmeltwaterafzettingen (boring 6 t/m 16) en hellingafspoelingsmateriaal. In de top van het dekzand heeft zich een podzolbodem ontwikkeld. De top van het bodemprofiel bestaat uit een eerdlaag (plaggendek) waarop een moderne bouwvoor aanwezig is. Door agrarische ingrepen (ploegen) is de top van de B- of C-horizont deels geroerd. De verstoring hiervan reikt echter niet diep, waardoor mogelijk diepere archeologische spoorniveaus nog steeds aanwezig kunnen zijn. Tijdens het karterende booronderzoek zijn twee fragmenten leer aangetroffen, in de verploegde bovenkant van de B-horizont (boring 3) en C-horizont (Boring 12). Deze fragmenten leer dateren waarschijnlijk uit de Nieuwe Tijd. Op de akker zelf zijn diverse oppervlaktevondsten uit de Nieuwe Tijd aangetroffen. Waarschijnlijk zijn deze met het opbrengen van het plaggendek in de akkerlaag terecht gekomen. Het is echter ook mogelijk dat de vondsten afkomstig zijn uit een onderliggende cultuurlaag, die door ploegwerkzaamheden in de bouwvoor terecht zijn gekomen. Een archeologische vindplaats kan daarom op basis van het karterende booronderzoek niet uitgesloten worden. Selectie advies Omdat zich in het zuidelijk deel van het plangebied een grotendeels intact bodemprofiel bevindt op een ondergrond van dekzand, waar diverse oppervlaktevondsten en leerfragmenten zijn aangetroffen uit de Nieuwe Tijd, kan op voorhand niet uitgesloten worden dat zich in de top van het dekzand sporen bevinden die behoren bij de voormalige Hof te Dieren. Hierbij kan gedacht worden aan sporen van bijgebouwen, veekralen, waterputten, esgreppels, etc. Om eventuele aanwezige sporen en vondsten te kunnen documenteren wordt aanbevolen om de voorgenomen aanleg van de waterleiding in het zuidelijke deel van het plangebied door middel van een archeologische begeleiding uit te voeren. Dit houdt in dat over de eerste 150 meter van het waterleidingstracé de moderne bouwvoor verwijderd wordt, waarna vlakmatig verdiept wordt naar de top van de C-horizont om het vlak te kunnen controleren op sporen of vondstconcentraties. Voorafgaand aan deze werkzaamheden dient een Programma van Eisen te worden opgesteld, dat getoetst wordt door gemeente Rheden (mw. M. Sanderman) en diens archeologisch adviseur van de Regio Arnhem (drs. J. Habraken). Selectiebesluit De resultaten en aanbevelingen van het inventariserend veldonderzoek (karterende fase) zijn op 20 september 2016 getoetst door het bevoegd gezag, de Gemeente Rheden en diens adviseur, de regioarcheoloog (drs. J. Habraken). Het rapport is akkoord bevonden behoudens enkele aanvullingen die in deze definitieve rapportage zijn opgenomen. De conclusie van Hamaland dat de meest zuidelijke 150 meter archeologisch begeleid dient te worden, wordt onderschreven. Over het overige deel van het plangebied kan nog geen uitspraak worden gedaan. Dit zal bepaald worden op grond van de resultaten van dit rapport en de resultaten van de archeologische begeleiding van de eerste 150 meter van het leidingentracé. Een derde en laatste toets van het rapport heeft plaatsgevonden op 14 oktober 2016 door het bevoegd gezag, de Gemeente Rheden en diens adviseur, de regio-archeoloog (drs. J. Habraken). Het eerdere selectiebesluit wordt nog steeds onderschreven en is uitgebreid met een selectiebesluit over het noordelijke deel. Het advies van de regioacheoloog is dat de rapportage voldoet aan de gestelde eisen en definitief kan worden gemaakt. Conform het advies van Hamaland dient de eerste 150 meter archeologisch begeleid te worden. Daarna echter zal op basis van de resultaten van de begeleiding een besluit worden genomen over het vervolg: is verdere archeologische begeleiding van het noorddeel noodzakelijk of niet? Veel zal afhangen van de intactheid van de bodem en of er in de eerste 150 meter archeologische resten zijn aangetroffen van bijvoorbeeld de 17e eeuwse schansen. Voor de archeologische begeleiding van het plangebied dient een Programma van Eisen te worden opgesteld dat dient te zijn goedgekeurd door de gemeente Rheden. Verder dient te allen tijde bij het afgeven van een omgevingsvergunning de wettelijke meldingsplicht (ex artikel 53 Monumentenwet 1988) kenbaar te worden gemaakt, om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen: “Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij onze minister”. Deze aangifte dient te gebeuren bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort en de verantwoordelijk beleidsadviseur archeologie van de Gemeente Rheden