Zastosowanie analizy asocjacji w wykrywaniu zmów w przetargach publicznych

The purpose of this study is to examine the conditions required for the application of association analysis in the identification of the collusive behaviour of contractors in public tenders. It also focuses on determining the values of the confidence and lift measures that will describe the rules specific to a tender cartel. Worldwide research has aimed to develop effective and easy‑to‑use screening tests to identify cartel cases in public procurement. The recent research focuses on price (its distribution, variance, range) and classifiers allowing for detection of contractors whose mode of operation deviates from that commonly observed. This study follows the direction of current research. The main results of the study include the confirmation of the applicability of the method for the detection of colluding entities and the determination of the value of the confidence and lift measures specific to cartel cases. The policymakers, law enforcement agencies, contracting authorities and competitors of the cartels can use the proposed method to eliminate or at least to limit the scale of the problem. The main shortcoming of the application of the results is the inability to apply them to cartels pursuing an avoidance strategy. Further research will be conducted to develop a conceptual application of association analysis to all cartel strategies.Celem niniejszego artykułu jest zbadanie warunków niezbędnych do zastosowania analizy asocjacji w wykrywaniu zmów zawieranych przez wykonawców zamówień publicznych. Koncentruje się ono na określeniu wartości parametrów zaufania (confidence) oraz podniesienia (lift), charakteryzujących reguły asocjacyjne właściwe dla zachowania się uczestników zmowy przetargowej. Aktualnie prowadzone na świecie badania ukierunkowane są na opracowanie względnie łatwych w użyciu narzędzi, pozwalających na skuteczne ujawnianie przypadków karteli przetargowych. Podejmowane dotychczas próby ich opracowania skupiały się na analizie cen (rozkład, wariancja, rozstęp) oraz klasyfikatorach pozwalających na wykrycie wykonawców, których zachowanie w procedurze przetargowej odbiega od powszechnie obserwowanego. Analiza prezentowana w niniejszym artykule wpisuje się w ten kierunek badań. Do głównych wniosków z przeprowadzonej analizy zalicza się: potwierdzenie możliwości zastosowania analizy asocjacji do wykrywania zmów przetargowych oraz określenie wartości miar zaufania i podniesienia do identyfikacji podmiotów działających w sposób typowy dla karteli. Zaproponowana metoda może zostać zastosowana przez organy ochrony prawa, zamawiających oraz konkurentów, w celu wyeliminowania lub przynajmniej ograniczenia skali występowania porozumień przetargowych. Główną, zidentyfikowaną wadą proponowanej metody jest brak możliwości zastosowania do karteli realizujących strategię unikania konkurencji. Planowane jest prowadzenie badań ukierunkowanych na rozwinięcie użyteczności proponowanej metody na wszystkie strategie możliwe do zastosowania przez uczestników zmowy