Development of anthropological accents in Comenius’ early work and its implications for his philosophy of education

This brief paper investigates the anthropological aspects in Jan Amos Comenius’s early works. The goal is to show the dynamics of the development in his notion of humanity. One of the subgoals is to show that Comenius’s specific notion of resignation, which is characteristic for his post-White-mountain work, has got a particularly positive meaning, and as such lays meaningful foundation for his educational and emendation plans and efforts of the later periods. Comenius attempted to write about two hundred books on various educational, philosophical and theolog-ical subjects. Not surprisingly, his thought throughout his life showed signs of a certain dynamic. The intention of this paper is to show the development of his anthropology in the early periods of his life and work. I believe an understanding of the formative sources and incentives, which shaped his notion of humanity in his early life illuminates the overall educational and emenda-tion work of the “teacher of nations”, as Comenius is sometimes called. The paper explains how the external factors in Comenius’ life shaped the shifts in his understanding of human being, and its implications for the subsequent pedagogical and emendation projects, which proved to be so brilliant and important for the European cultural heritage.Hasło to analizuje aspekty antropologiczne we wczesnych dziełach Jan Amosa Komeńskiego. Ma na celu ukazanie dynamiki rozwoju w jego pojęciu człowieczeństwa. Ponadto udowadnia, iż specyficzne pojęcie rezygnacji Komeńskiego, typowe dla jego dzieł po epoce Białej Góry, ma wyjątkowo pozytywne znaczenie, i jako takie stanowi ważny fundament dla jego edukacyjnych i korekcyjnych planów i dążeń późniejszych etapów. Komeński próbował napisać około dwustu książek z dziedziny edukacyjnej, filozoficznej i teologicznej. Nie dziwi fakt, iż jego idee na przestrzeni całego życia charakteryzowała pewna dynamika. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie rozwoju jego antropologii we wczesnych etapach życia i pracy. Wierzę, iż zrozumienie formatywnych źródeł i bodźców, które ukształtowały jego pojęcie człowieczeństwa we wczesnym etapie życia, rzuca światło na całość edukacyjnych i korekcyjnych dzieł „nauczyciela narodów”, jak czasami nazywa się Komeńskiego. Niniejszy tekst wyjaśnia, w jaki sposób czynniki zewnętrzne w życiu Komeńskiego miały wpływ na wahania w jego rozumieniu człowieka, oraz konsekwencje tego rozumienia dla przyszłych projektów pedagogicznych i korekcyjnych, które okazały się tak doskonałe i ważne dla europejskiego dziedzictwa kulturalnego