Adil Dünya İnancı ve Algılanan Kontrol Eksikliğinin Suriyeli Göçmenlere Yönelik Yardım Etme Davranışı Üzerindeki Etkisi

Since 2011, the ongoing Syrian refugee intensity has created a major change in Turkey. Although refugees are welcomed by some of the citizens, they are also exposed to prejudice and discrimination by others. Research has shown that underlying the negative attitudes and behaviors of citizens towards refugees are concerns that refugees will experience adaptation problems, disrupt their order, and use their resources. On the other hand, sociopolitical control, which expresses our perception of control over the events and situations happening around us, with the belief of a just world that expresses how fair the individuals perceive the events that happen to them or others, can be seen as reflections of the need for predictable and controlled world order. For this reason, it was thought that belief in a just world and perceived sociopolitical control would have an impact on individuals’ intention to help refugees. Accordingly, two experiments were conducted to examine the predictive effect of target group membership, belief in a just world, and perceived sociopolitical control on helping intention. Before the experiments, a preliminary study was carried out to select newspaper articles to be used for target group membership manipulation. Two additional preliminary studies were conducted to adapt to Sociopolitical Control Measurement to Turkish. In Experiment I, the general belief in a just world and perceived sociopolitical control of the participants between the ages of 18-25 were measured. Later, some of the participants read a newspaper article about the thief broke into the house of a Turkish family while others read a newspaper article about the thief broke into the house of a Syrian family. Then, the participants were told that an aid campaign was organized for the family in the newspaper and an aid form was given. In the form, the participants were asked whether they would like to help (yes/no) and information about the amount of help was received. Participants were divided into groups according to target group membership (Turkish family/Syrian family), and scores of the general belief in the just world (low/high) and sociopolitical control (low/high), and the predictions of these variables on aid intentions were analyzed using the Binary Logistic Regression Analysis. Results show that the participants in the Turkish family condition showed more intention to help than the participants in the Syrian family condition. Also, participants with high sociopolitical control displayed more helpful intentions than those with lower levels. On the other hand, the general just world beliefs did not have a significant effect on helping intention. In Experiment II, the same research pattern was repeated, however, instead of the general belief in a just world, personal belief in a just world was used. Participants here also showed more intention to help the Turkish family than the Syrian family. It was observed that participants with high personal just world beliefs showed more intention to help. Sociopolitical control did not have a significant effect on helping intention in Experiment II. The interaction effects of variables on the intention to help in both experiments are not significant.2011 yılından günümüze kadar olan dönemde dünyada geniş yankılar uyandıran Suriyeli mülteci yoğunluğu, sınırlarından içeri en fazla mülteci alan Türkiye’yi büyük oranda etkilemiştir. Mülteciler halkın bazı kesimleri tarafından yardımseverlikle karşılansalar da bazı kesimler tarafından önyargı ve ayrımcılığa maruz kalmaktadırlar. Araştırmalar yerel halkın mültecilere yönelik olumsuz tutum ve davranışlarının altında mültecilerin uyum sorunu yaşayacakları, kendi düzenlerini bozacağı ve halkın kaynaklarını kullanacağı gibi kaygıların yer aldığını göstermiştir. Öte yandan, bireylerin kendilerinin veya başkalarının başlarına gelen olayları ne kadar adil algıladığını ifade eden adil dünya inancı ile çevremizde meydana gelen olay ve durumlar üzerindeki kontrol algımızı ifade eden sosyopolitik kontrol, öngörülebilir ve kontrollü bir dünya düzeni ihtiyacının yansımaları olarak görülebilir. Bu sebeple adil dünya inancı ve algılanan sosyopolitik kontrolün bireylerin mültecilere yönelik yardım etme niyetleri üzerinde etkili olacağı düşünülmektedir. Buna uygun olarak hedef grup üyeliği, adil dünya inancı ve algılanan sosyopolitik kontrolün yardım etme niyeti üzerindeki yordayıcı etkisini inceleyebilmek amacıyla iki deney yürütülmüştür. Deneylerden önce hedef grup üyeliği değişimlemesi için kullanılacak olan gazete haberlerini seçmek amacıyla bir ön çalışma gerçekleştirilmiştir. Yine deneylerde kullanılacak olan Sosyopolitik Kontrol Ölçümü’nün Türkçeye uyarlanması için güvenirlik ve geçerlik analizlerini içeren iki ön çalışma daha yürütülmüştür. Deney I’de ilk olarak 18-25 yaş arasındaki katılımcıların genel adil dünya inançları ve algılanan sosyopolitik kontrolleri ölçülmüştür. Daha sonra katılımcıların bir kısmı Türk bir ailenin, bir kısmı da Suriyeli bir ailenin evinde gerçekleşen hırsızlık olayını anlatan bir gazete haberi okumuşlardır. Ardından katılımcılara haberde yer alan aileye yönelik bir yardım kampanyası düzenlendiği söylenmiş ve bir yardım niyeti formu sunulmuştur. Formda katılımcıların yardım etmek isteyip istemedikleri sorulmuş (evet/hayır) ve yardım miktarı bilgileri alınmıştır. Katılımcılar hedef grup üyeliği (Türk aile/Suriyeli aile), genel adil dünya inancı (düşük/yüksek) ve sosyopolitik kontrol (düşük/yüksek) puanlarına göre gruplara ayrılmış ve bu değişkenlerin yardım niyetleri üzerindeki yordayıcılığı İkili Lojistik Regresyon Analizi kullanılarak incelenmiştir. Bulgulara göre, Türk aile koşulundaki katılımcılar Suriyeli aile koşulundaki katılımcılara kıyasla daha çok yardım niyeti göstermişlerdir. Ayrıca yüksek sosyopolitik kontrole sahip katılımcılar düşük olanlara kıyasla daha çok yardım etme niyeti sergilemişlerdir. Genel adil dünya inancının ise yardım etme niyeti üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır. Deney II’de ise aynı araştırma deseni tekrarlanmış ancak burada genel adil dünya inancı yerine kişisel adil dünya inancı kullanılmıştır. Katılımcılar burada da Türk aile için, Suriyeli aileye kıyasla daha çok yardım niyeti göstermişlerdir. Yüksek kişisel adil dünya inancına sahip katılımcıların da daha çok yardım niyeti sergilediği görülmüştür. Sosyopolitik kontrolün ise Deney II’de yardım niyeti üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır. Her iki deneyde de değişkenlerin yardım etme niyeti üzerinde ortak etkileri anlamlı değildir