Bouwen van woning tot stad: Plan ’45, een architectonische kritiek op het AUP

From 10 to 18 November 1945, an exhibition was held in the Arti et Amicitiae artists’ society in Amsterdam that lasted only a week but received a great deal of attention in various newspapers. The subject was ‘Bouwen van woning tot stad’ (Building from house to city), ‘a study of housing development plans which were produced in the years 1943-1945 by the architects A. Boeken, J.H.L. Giesen, A. Komter, A. Staal, K.L. Sijmons Dzn., S. van Woerden and P. Zanstra for a book to be published’ on behalf of a group of ten building contractors. The designs were held together by an alternative expansion plan to replace the General Expansion Plan (AUP), approved by the municipal council in 1935. ‘The new plan suggests such healthy and fresh ideas that de Volkskrant [newspaper] – despite all the current criticism – believes it should be brought to the attention of the public. Above all, however, because we are of the opinion that factors of prestige and power should not be decisive for the question of what the capital of the Netherlands will look like in the year 2000.’ Arthur Staal, one of the architects, had spoken to the press, saying, ‘Our plans may seem unacceptable to many, but who dares to say that the 1935 plan is the only solution for Amsterdam? Adding new districts has nothing to do with urban planning. [...] There is still relatively little building activity, but the 1935 plan is pursued. Amsterdam is being nailed to it almost unnoticed, until it becomes a fact. We will then be carrying Amsterdam to its grave – sacrificing its architectural image on the altar of scientific figures.’ The municipality had responded to the invitation for the opening of the exhibition with a message saying it would not be attending. Van 10 tot 18 november 1945 vond in de kunstenaarssociëteit Arti et Amicitiae in Amsterdam een tentoonstelling plaats die slechts een week duurde, maar in verschillende dagbladen ruim aandacht kreeg. Onderwerp was Bouwen van woning tot stad, ‘een plannenstudie voor woningbouw welke in de jaren 1943-1945 ten behoeve van een uit te geven boekwerk werd vervaardigd door de architecten A. Boeken, J.H.L. Giesen, A. Komter, A. Staal, K.L. Sijmons Dzn., S. van Woerden en P. Zanstra’ in opdracht van een groep van tien bouwondernemers. Het geheel van plannen werd bijeengehouden door een alternatief uitbreidingsplan: Plan ’45, ter vervanging van het in 1935 door de gemeenteraad goedgekeurde Algemeen Uitbreidingsplan (AUP). ‘In het nieuwe plan komen echter dermate gezonde en frisse ideeën naar voren, dat de Volkskrant – ondanks alle bestaande critiek – meent dit plan onder de aandacht van het publiek te moeten brengen. Vooral echter, omdat wij van oordeel zijn, dat machts- en prestige-factoren niet doorslaggevend mogen zijn voor de vraag, hoe de hoofdstad van Nederland er in het jaar 2000 zal uitzien.’  Arthur Staal, een van de architecten, had de pers te woord gestaan: ‘Onze plannen mogen voor velen onaanvaardbaar schijnen, maar wie durft te zeggen, dat het Plan-1935 dé oplossing is voor Amsterdam? Het aanplakken van nieuwe wijken heeft niets met stedebouwkunde te maken. [...] Er valt nog betrekkelijk weinig te bouwen, maar op het Plan-1935 wordt voortgewerkt. Zo ongemerkt wordt Amsterdam er aan vastgeklonken, totdat het straks niet anders meer kan. Wij zullen Amsterdam dan ten grave dragen – geslachtofferd als het architecturale beeld werd op de pijnbank van de wetenschappelijke becijfering.’ Op de uitnodiging voor de opening van de tentoonstelling had de gemeente bericht van verhindering gestuurd.&nbsp