Changes in nests density and feeding habits of southern wood ant (Formica rufa L.) in sŞerif Yüksel Research Forest

YÖK Tez No: 561392Kırmızı orman karıncaları böcek sınıfı içerisinde önemli bir yere sahiptir. Gerek ekosistemlerin sağlıklı bir şekilde işleyişlerinde üstlendikleri önemli görevleri gerekse orman zararlılarına karşı biyolojik mücadelede kullanılmaları nedeniyle üzerinde en çok çalışılan gruplardandır. Buna karşın, ülkemizde yapılan çalışmalar çok yetersizdir. Yuvalar genellikle kapalılığın tam olmadığı seyrek orman içi açıklıklarının kenarlarında ve az eğimli sahalarda daha yaygındırlar. Bol güneş alan ve nemi az olan güneydeki yuvalar gölgeli ve nemli kuzey yamaçtakilere göre daha seyrek ve küçüktürler. Öncelikle, Formica rufa L.'nın ülkemiz ormanlarındaki doğal yayılış alanları, yaşam biçimi, birim alandaki yuva yoğunluğu saptanmalıdır. Biyolojik mücadele kapsamında özellikle ülkemiz ormancılığında etken bir organizma olarak kullanılan Formica rufa L.'nın doğal yaşam alanlarındaki beslenme alışkanlıklarının belirlenmesi; bu çalışmaların daha verimli hale getirilmesi açısından son derece önemlidir. Bilgiler alan yöneticileri için faydalı olacaktır. Bu çalışma 2012-2014 yıllarında Bolu Orman Bölge Müdürlüğü Aladağ Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içinde kalan Şerif Yüksel Araştırma Ormanı'nda, ülkemizde doğal yayılışı olan kırmızı orman karıncası (F. rufa) (Hymenoptera: Formicidae)'nın yuva yoğunluğunun değişimi ve beslenme alışkanlıklarını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu araştırmada, F. rufa'nın yuvadan 60 m'ye kadar uzaklaşabildikleri ve bu nedenle yaklaşık 1 ha'lık alanda faaliyet gösterdiklerinden hareket edilerek örnekleme alanları 1ha olarak alınmıştır. Örnekleme alanlarında doğrudan ve dolaylı gözlemler yapılmıştır. Her örnekleme alanında yuva yoğunlukları tespit edilmiş ve ayrıca bilinçli bir şekilde seçilmiş 6 adet aktif yuvada da beslenme alışkanlıklarına ait bilgiler toplanmıştır. Toplam 1544 ha olan çalışma sahasında 154 adet deneme alanı alınarak taranmış ve bu alanların 131 adedinde toplam 679 adet karınca yuvası tespit edilmiştir. Araştırma alanında hâkim ağaç türü uludağ göknarı olup ikinci tür olarak sarıçam gelmektedir. Ayrıca münferit olarak karaçam, meşe, kayın ve titrekkavak türleri de bulunmaktadır. Meşcere kenarı ve buna yakın alt tabakada ardıç türleri mevcuttur. Araştırma ormanında tespit edilen karınca yuvalarının büyük oranda göknarda kurulduğu en az oranda ise titrekkavakta kurulduğu saptanmıştır. Çalışma alanında ölçümü yapılan yuvaların tamamı faal olup, yeni tesis edilmekte olan yuvaların 2/5 oranında olduğu tespit edilmiştir. Yuvaların yaklaşık 1/2'sinin yeterli büyüklükte olmasından dolayı taşımaya uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışma alanında tespit edilen yuvaların büyük bir kısmı 2 ve 3 kapalı b ve c çağındaki saf göknar meşcerelerinde daha yüksek oranda saptanmıştır. Karıncanın boşluklu ve sıkışık kapalılığı tercih etmediği tespit edilmiştir. Ayrıca F. rufa'nın 1450-1550 m yükselti basamağında, eğimi 2°- 20° olan hafif, orta ve dik eğimli yamaçlarda daha yaygın yuva yaptığı tespit edilmiştir. Karıncaların yuva için tercih ettikleri yerler arasında sırasıyla ağaç kütük, devrik gövde, dikili gövde dibi ve çalı içi kütüğü tercih ettikleri görülmüştür. Ayrıca, F. rufa'nın sırasıyla güney, batı, güneybatı ve güneydoğu bakılı yamaçları daha fazla tercih ettiği belirlenmiştir. Elde edilen veriler istatistiki analizlerle değerlendirilmiştir. Çalışma alanı ormanlarında kırmızı orman karıncasının en önemli doğal düşmanları olarak ayı ve domuz öne çıkmaktadır. Bu canlılar, karınca yuvalarını dağıtmak suretiyle zararlı olmaktadır.Southern wood ants (Formica rufa L.) (Hymenoptera: Formicidae) have an important place in the insect class. Besides their important tasks of ecosystems in their healthfully functioning, they are among the most studied groups due to the usage in biological fight against forest pests. However, the studies conducted in our country are very inadequate. The nests are generally more common at the edges of the sparse inner forest clearance where the area is not fully endorheic and on the less sloping areas. The ants in the southern regions, where there is plenty of sun and low humidity, are less frequent and smaller than those of the shady and humid northern slopes. Primarily, the natural distribution areas of Formica rufa in our country forests, life style, nest density in the unit area ought to be determined. Determining nutritional habits in the natural habitats of F. rufa, which is used as an active organism particularly in the forestry of our country, within the scope of biological fight; it is extremely significant in terms of making become these studies more efficient. The information will be useful for field administrators. This Study in Serif Yuksel Research Forest is located within the borders of Aladağ Forestry Operation Directorate in Bolu Forestry Regional Directorate in 2012-2014, its natural spread in our country, has been made to reveal the changes of nest density and feeding habits of Southern Wood Ants (F. rufa). In this research, Formica rufa L. can move away up to 60 m from the nest and therefore by considering the fact that they act in approximately 1 ha of the area and the sampling areas were taken as 1 ha. Direct and indirect observations have been made in the sampling areas. In each sampling area, nesting densities have been determined and also information on feeding habits has been gathered in six consciously selected active nests. In the study area that is 1544 ha in total, 154 test areas have been scanned and 679 ant nests have been determined in 131 of these areas. In the research area, the dominant tree species is Uludag fir and the second type is Scotch pine. There are also black pine, oak, beech and aspen poplar species. There are juniper species in the bottom and close to the lower layer of stand. The ant nests found in the research forest have been determined to be mostly found in the fir and the least ratio in the quaking aspen. All of the nests which have been made measurement in the study area have been active and the new nests have been found to be 2/5. It has been concluded that approximately 1/2 of the nests are suitable for transportation due to their large size. A large proportion of the nests have been determined in the study area have found to be higher ratio in 2 and 3 closed b and c pure fir stands. It has been determined that ants have not prefer clearance and thick endorheic. In addition, F. rufa; it has been determined more common that they have been nested in 1450-1550 m elevation step of which slope 2 °- 20 ° mild, medium and steep slopes. Among the places preferred by ants for the nest, respectively; tree stump, overturned trunk, bottom of the standing trunk and shrub were preferred. It has been also determined that Formica rufa mostly preferred respectively the southern, western, southwestern and southeastern slopes. The data gathered has been evaluated by statistical analysis. In the forests of the study area, bear and pigs stand out as the most important natural enemies of southern wood ants. These creatures are harmful in terms of to be broken up the ant nests