O pojęciach patriotyzmu, ojczyzny i narodu w piśmiennictwie kobiecym z przełomu XIX i XX wieku (analiza historyczno-językoznawcza)

Przedmiotem artykułu jest próba odczytania pojęcia patriotyzmu jako określonej konstrukcji semantycznej i interpretacyjno-narracyjnej, osadzonej w historycznych i kulturowych uwarunkowaniach XIX w., oraz wskazanie jego cech konstytutywnych. Punktem odniesienia w tych rozważaniach jest broszura zatytułowana: O miłości Ojczyzny – przykład niezwykle interesującej publicystyki społecznej, wydanej po raz pierwszy w 1899 r. przez Jadwigę z Działyńskich Zamoyską (1831-1923) – założycielkę Szkoły Domowej Pracy dla Kobiet w Kórniku (1882), żonę gen. Władysława Zamoyskiego (1803-1868), głównego przedstawiciela polistopadowej emigracji. W społecznym programie narodowego odrodzenia sformułowanym przez Zamoyską, patriotyzm rozumiany jest głównie jako przywiązanie do rodzinnego kraju i gotowość całkowitego poświęcenia się dla jego dobra, a także jako systematyczne odwoływanie się do kluczowych wartości, takich jak wiara katolicka, przeszłość i narodowe tradycje oraz praca organiczna u podstaw.Lidia Michalska-Bracha - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w KielcachMarzena Marczewska - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w KielcachBiblioteka Polska w Paryżu, Archiwum Gałęzowskich. Papiery Józefa Gałęzowskiego, sygn. akc. 2401.Chojecki E., Patriotyzm i objawy jego u niektórych narodów. Rzecz wygłoszona na posiedzeniu Tow. Naukowej Pomocy w Paryżu dnia 27 stycznia 1870 roku, Paryż 1870.Libelt K., O miłości Ojczyzny, Warszawa 1907.[Zamoyska J.], O miłości Ojczyzny, Poznań 1899, (wyd. II) Kraków 1900, (wyd. III) Kraków 1901.Zamoyska J., O pracy, Poznań 1902.Zamoyska J., O wychowaniu, Poznań 1902.Zamoyska J., Wspomnienia, Londyn 1961.Zamoyska J., Zakład Kórnicki. Szkoła domowej pracy w Zakopanem, Poznań 1898.[Zamoyski W.], Jenerał Zamoyski 1803-1868, t. I-VI, Poznań 1910-1930.Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiecki W. (red.), Słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa 1904.Krasiński A.S., Słownik synonimów, t. 1-2, Akademia Umiejętności, Kraków 1885.Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. 2, cz. 2, Drukarnia XX. Pijarów, Warszawa 1811.Słownik języka polskiego, oprac. przez A. Zdanowicza, M. Bohusza Szyszkę, J. Filipowicza, W. Tomaszewicza, F. Czepielińskiego i W. Korotyńskiego, z udziałem B. Trentowskiego, wydany staraniem i kosztem M. Orgelbranda, Wilno 1861.Bartmiński J., Polskie rozumienie OJCZYZNY i jego warianty, [w:] Idem, Polskie wartości w europejskiej aksjosferze, wyb. i red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, S. Wasiuta, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2014.Bernacki W., Patriotyzm w polskiej refleksji liberalnej XIX wieku, [w:] A. Nowak, A.A. Zięba (red.), Formuły patriotyzmu, w Europie Wschodniej i Środkowej od nowożytności do współczesności, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2009.Brzozowska M., Kłopotliwa miłość. Patriotyzm w polskich dyskursach publicystycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2014.Czachowska K., Generałowa Jadwiga Zamoyska (1831-1923). Życie i dzieło, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011.Gondek M.J., Jadwiga Zamoyska i jej program pracy społecznej, „Człowiek w Kulturze” 2005, t. 17.Górska M., Polonia – Respublica – Patria. Personifikacja Polski w sztuce XVI–XVIII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.Jakubowski M.N., „O miłości Ojczyzny” Libelta jako odpowiedź na heglowskie „Zasady filozofii prawa” (aspekt wojny), [w:] A. Kłoskowska (red.), Oblicza polskości, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1990.Kołodziej J.H., Walerego Pisarka metoda badania słów i wyrażeń sztandarowych – klucz do zrozumienia zmian społecznej świadomości, „Zeszyty Prasoznawcze” 2019, t. 62, nr 2(238).Konstańczak S., Jak może trwać pojęcie Ojczyzny w świadomości narodowej bez istnienia własnego państwa? Koncepcja rozczłonii Ojczyzny Karola Libelta, „Rocznik Lubuski” 2009, t. 35, cz. 1.Koselleck R., Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego, tłum. J. Merecki, W. Kunicki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009.Kuzicki J., Nieść wiarę i nadzieję na obcej ziemi. Polskie duchowieństwo katolickie w życiu religijnym i polityczno-społecznym Wielkiej Emigracji we Francji (1831-1863), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014.Maternicki J., Walerian Kalinka (1826-1886) i jego badania nad epoką porozbiorową, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2013.Molik W., Jadwiga Zamoyska, [w:] A. Gąsiorowski, J. Topolski (red.), Wielkopolski słownik biograficzny, PWN, Warszawa – Poznań 1981.Nowak A., Republika i imperium: dwa patriotyzmy, [w:] A. Nowak, A.A. Zięba (red.), Formuły patriotyzmu w Europie Wschodniej i Środkowej od nowożytności do współczesności, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2009.Nowak A., Polski patriotyzm wieku niewoli: trzy formuły?, [w:] J. Kłoczowski (red.), Patriotyzm Polaków. Studia z historii idei, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2006.Nowak J., Władysław Zamoyski. O sprawę polską w Europie (1848-1868), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002.Walicki A., Tradycje polskiego patriotyzmu, „Aneks” 1985, nr 40.Walicki A., Trzy patriotyzmy. Trzy tradycje polskiego patriotyzmu i ich znaczenie współczesne, Res Publica, Warszawa 1991.Wierzbicki A., Spory o polską duszę. Z zagadnień charakterologii narodowej w historiografii polskiej XIX i XX wieku, Muzeum Historii Polski, Collegium Civitas, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2010.Wierzbicki A., Wschód-Zachód w koncepcjach dziejów Polski, PIW, Warszawa 1984.Ziółek J., Jadwiga Zamoyska (1831-1923), „Nasza Przeszłość” 1988, t. 70.21323