Ruiny budowli sakralnych. Przesłanie ideowe i problem ich zachowania

The ruin is a building, whose shape is deformed and decoration have suffered significant loses. So the viewer’s attention is attracted by the ideological message of ruins, which is always different from the set of meanings of the complete edifice, and often contradicts it. This is clearly seen in the case of sacred buildings. In the 16th and 17th centuries Roman Catholic writers claimed, that the ruins of pagan temples in Rome are monuments of the ancient Roman Empire’s power, but their current state clearly shows the defeat of paganism and triumph of Christianity. The prelates thought that it was necessary to take care of the ruins, but they should not be rebuilt. Protestant writers in the British Isles took a similar attitude to the local ruins of monastic temples, seeing in them a clear manifestation of the fall of the “papist religion” and the triumph of Protestantism. During the French Revolution, remains of the ruined churches were consciously preserved as monuments of the decline of Christianity and the triumph of the new cult of reason. So rejection of the religion granted protection to ruins of sacred buildings. However the religious indifference growing in many communities causes problems with determining the place of such ruins in public space. Reducing them to the role of bizarre "street furniture" (eg the church of Saint-Livier in Metz), causes their ideological neglection, often contributes to their material destruction. Preventing such situation seems to be an important challenge for conservators dealing with the problem of "permanent ruin".Ruiny są budowlami, które uległy zasadniczej deformacji i utraciły znaczną część detalu architektonicznego. Wskutek tego przekaz ideowy ruin rożni się od znaczeń komunikowanych przez kompletne budowle, a często bywa wręcz przeciwstawny. Znakomitym przykładem takiego stanu rzeczy są zrujnowane budowle sakralne. W XVI i XVII w. pisarze katoliccy głosili zgodnie, że ruiny pogańskich świątyń w Rzymie są wprawdzie pamiątkami potęgi starożytnego Cesarstwa Rzymskiego, ale ich aktualny stan ukazuje przede wszystkim wyraziście upadek religii pogańskiej i triumf chrześcijaństwa. Wpływowi duchowni pouczali więc, że należy troszczyć się o zachowanie tych ruin, ale nie należy ich odbudowywać. Protestanccy pisarze na Wyspach Brytyjskich postrzegali w podobny sposób ruiny tamtejszych świątyń klasztornych, uznając je za dobitną manifestację klęski „religii papistowskiej” i zwycięstwa reformacji. Podczas Rewolucji Francuskiej relikty zrujnowanych kościołów były zaś zachowywane jako pomniki upadku chrześcijaństwa, które ustąpiło miejscami kultowi rozumu, a zatem odrzucenie religii zapewniło paradoksalnie ochronę ruinom budowli sakralnych. Obojętność religijna, narastająca obecnie w wielu społecznościach, powoduje zaś poważne problemy z określeniem miejsca takich ruin w przestrzeni publicznej. Sprowadzanie ich do roli dziwacznej „małej architektury” (np. kościół Saint-Livier w Metzu), powoduje banalizację ich ideologicznego przesłania, co przyczynia się często do ich postępującej materialnej degradacji. Zapobieganie takim sytuacjom wydaje się więc dużym wyzwaniem dla konserwatorów zajmujących się problemem zachowania „trwałych ruin”