HATAI MOTIF AND ITS HISTORICAL DEVELOPMENT IN ORNAMENTAL ARTS

Arastırmada Süsleme Sanatlarının tarihçesi ve süsleme sanatlarında kullanılan motiflere deginilmistir. Bu motifler hatayi, penç, bulut, yaprak, goncagül, rumi olmak üzere birçok gruba ayrılıyor. Tez konusu olan Hatai motifinin tarihçesi, çıkıs noktası, hangi kökene sahip oldugu, nerelerde kullanıldıgı anlatılmıstır. Hatai Türk bezeme sanatının baslıca motiflerindendir. Hatai kısaca muhtelif çiçeklerin dikine kesitinin anatomik çizgilerin üsluplastırılması ile ortaya çıkan sekildir. Orta Asya'dan gelen ve Çin sanatının etkisi altında gelisen genellikle çiçek ve goncaların ele alındıgı bir süsleme tarzıdır. Çogu kez asılları belli olmayacak derecede stilize edilerek bütün süsleme alanlarında kullanılmıs ve giderek büyük bir üsluplasmaya yol açmıstır. Hatai'lerin en erken örneklerini Uygur Türkleri tarafından yapılmıs Maniheist duvar resimlerinde görürüz. Orta Asya'dan ran yolu ile Anadolu'ya ulasan Hatai motifinin en saygın kullanım sahasını bulması Osmanlı devrinde olmustur. Tabiattaki çiçek süsleme sanatında ya oldugu gibi resmedilmek suretiyle kullanılmıs veya üsluplastırılmak suretiyle islenmistir. Çiçegi oldugu gibi resmetmek sanatımıza son yüzyıllarda Avrupa tesiri ile girmistir. Hatai motifinin tarihçesinden çesitlerine, çizim safhalarından kullanım alanlarına kadar bütün incelikleri kayda alınmıs ve bu arastırma içerisinde dile getirilmistir. Birçok kullanım alanı olmakla beraber kullanıldıgı alanlarında vazgeçilmez bir unsuru olarak göze çarpmaktadır. Bunlara örnek olarak tezhip, hat, minyatür, cild (kitap sanatlarında), tas isçiligi, kalemisi, vitray, ahsap ve oymacılık (mimari'de), çini ve seramik, halı ve kumas, metal esyalar v.s. verilebilir.The Counsellor of The Thesis: Ass. Prof. Yılmaz Özcan Ankara2008 During the research, it is mentioned about the history of the ornamental arts and the motifs used in ornamental arts. These motifs are divided into groups such as hatayi, penc, cloud, leaf, goncagul, and gregorian. During the reseach it is told that the history, starting point, the origin of the hatai motif- the subject of the thesis- and where it is used. Hatai is the traditional hand-craft of Turkish ornamental arts. Briefly, various flower motifs are used by being placed vertically in anatomical lines. It is a kind of decoration style which originated from Middle Asia. In it, the influence of Chinese hand-craft can be seen. Generally hatai decoration consists of flower and flower-bud motifs. Used in all areas of decoration Hatai motifs have been modified over the generation so that the original motifs can no longer be identified or be traced back to the source. It has developed into a style of its own. The earliest forms ofnHatai can be seen in maniheist wall paintings by Uighur Turks. Originating in Middle Asia and reaching Anatolia via Iran the Hatai motif developed it's most appropriate useage areas during the Ottomam Empire Period. The art of Hatai takes flowers from nature and either depicts them as they are or turns them into the style that can, then be used in the art form. During this study it is all mentioned about the history, all kinds, drawing stages and using fields of Hatai Motif. It has lots of using fields and moreover; it is one of the most importat components of those fields. Illimunation, calligraphy, miniature, bind(for book art), stone workmanship, pen work, stained glass, wooden and art of engraving (for architecture), çini, and ceramic, rug and cloth, metal goods,...etc. can be given as examples