THE KNOWLEDGE, APPROACH AND ATTITUDE OF WOMEN REGARDING FOOD SAFETY

Bu araştırma, kadınların gıdaları satın alma ve kullanmada gıda güvenliği konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarını tespit etmek amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Eskişehir İli Seyitgazi İlçesine bağlı Kırka Kasabası ile Bolu İline bağlı Mengen İlçesinde yaşayan farklı öğrenim ve yaş grubundaki evli kadınlar oluşturmaktadır. Araştırma kapsamına, Kırka ve Mengen İlçesinde yaşayan farklı sosyo-kültürel ve gelir düzeyine sahip 435 kadın rastgele örneklem yöntemi ile seçilmiş ve veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formu kullanılmıştır. Toplanan görüşme formlarının bilgisayarda SPSS 15.0 (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılarak istatistiksel analizleri yapılmıştır. Kadınların kişisel bilgileri gruplandırılarak tablolaştırılmış, bazıları üzerinde çapraz tablo uygulanarak khi kare testi ile gruplar arasındaki farklılıklar tespit edilmiş, bağımsız değişken olarak eğitim ve yaş grupları alınmış ve tablolardan elde edilen sonuçlar açıklanmıştır. Aynı zamanda kadınların gıda güvenliğine ilişkin davranış, tutum ve bilgi puanları arasında ilişki olma durumu pearson korelasyon katsayısı ile hesaplanmaya çalışılmıştır. Araştırmada, kadınların davranış, tutum ve bilgi puanlarının yaş grupları açısından fark olup olmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi de yapılmış, araştırmaya alınan kadınların yaş durumları ile bilgi, tutum ve davranış puanları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı pearson moment korelasyon katsayısı ile belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada gruplar, öncelikle varyansların homojenliği levene testi ile test edilmiş ve homojen olduğu belirlendiği için tek yönlü varyans analizi işlemi uygulanmıştır. Bu bulguların yanında kadınların gıda güvenliği konusundaki davranış, tutum ve bilgi maddelerinden elde ettikleri puanlar da incelenmiş, araştırma kapsamına alınan kadınların davranışlarının hangilerinin doğru, hangilerinin yanlış olduğu üzerinde durulmuştur. Araştırma bulgularında, araştırmaya alınan kadınların % 51.0'inin 3140 yaşında, yarıdan fazlasının eğitim durumunun ilköğrenim ve daha az düzeyde olduğu, büyük çoğunluğunun (% 80.0) ev kadını olduğu, kadınların büyük çoğunluğunun yaşamlarının (% 72.4) ya kasaba ya da köyde geçmiş olduğu, kadınların yaklaşık yarısı 11-20 yıldır evli olup, büyük çoğunlukla çocuklarının olduğu belirlenmiştir. Kadınların büyük çoğunluğu 2-3 öğün evde yemeği kendileri hazırlamakta, büyük çoğunlukla gıda güvenliği konusunda bilgilerinin olduğunu düşünmektedirler. Gıda güvenliği konusundaki bilgileri elde etmede televizyon ve kadınların aileleri ilk sırada yer almaktadır. Ailede genellikle gıdaları satın almaya eşler birlikte karar vermekte ve birlikte satın almakta, yaklaşık yarısı her zaman, önemli bir kesimi de bazen alış veriş öncesi alış veriş listesi hazırlamaktadır. Ancak çoğunlukla bu alış veriş listesi dışına çıkılmaktadır. Gıda alış verişlerinde büyük çoğunlukla üretim ve son kullanma tarihi, fiyat, TSE markası ve malın markasına dikkat etme yaygındır. Elde edilen bulgulara göre, kadınların gıda güvenliği konusunda, sahip oldukları davranışlarla tutum puanları arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur (r = 0.602; P < 0.05 ve P < 0.01 anlamlı). Bunun yanında davranış puanları ile bilgi puanları arasında da pozitif bir ilişki olduğu görülmektedir (r = 0.475; P < 0.05 ve P < 0.01 anlamlı). Buna göre, davranış ve tutum toplam puanları açısından yaş gruplarına göre anlamlı bir farklılık belirlenmezken, bilgi toplam puanları açısından gruplar arasında anlamlı farklılık gözlenmiştir. Davranış toplam puanları incelendiğinde, her üç yaş grubunun da gıda güvenliği konusunda orta düzeyde bir davranış yapısına sahip oldukları söylenebilir (30 yaş altı X= 46.63; 31 -40 yaş arası X= 46.84; 41 yaş ve üzeri X = 46.79). Tutum toplam puanları incelendiği zaman da, yaş gruplarına göre kadınların gıda güvenliği tutumları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. (30 yaş altı X= 16.54; 31 -40 yaş arası X= 16.73; 41 yaş ve üzeri X= 16.67). Gıda güvenliği bilgi toplam puanları açısından kadınların yaş gruplarına göre aralarında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir (F= 5.264; P=0.006). Gruplar arası farklılığın kaynağını bulmak için yapılan Sheffe t testi sonuçlarına göre 30 yaş ve altı gruptaki kadınların diğer iki grupla anlamlı şekilde farklılaştığı gözlenmiştir. Araştırma kapsamına alınan kadınların yaş durumları ile davranış ve tutum puanları arasında anlamlı bir ilişki belirlenmemiştir. Bu durum yaş gruplarına göre yapılan varyans analizi sonuçları ile de doğrulanmıştır. Kadınların eğitim durumlarına göre davranış, tutum ve bilgi toplam puanları arasında anlamlı farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarına göre davranış puanlarına göre anlamlı bir farklılık belirlenmezken, tutum ve bilgi toplam puanları açısından eğitim durumuna göre, gruplar arasında anlamlı farklılık gözlenmiştir.This research has been planned and conducted so as to find out the knowledge, approaches and attitudes of women regarding food safety in food purchasing and consumption. The population of the study consists of married women at various age groups and education levels living in Mengen, a district of Bolu and Kırka, a small town of Seyitgazi, Eskişehir. 435 women having various socio-cultural and income levels living in Kırka and Mengen have been selected by random sampling method and an Interview form prepared by the researcher has been used as the data collection tool. The statistical analysis of the ınterview forms have been made by using SPSS 15.0 (Statistical Package for Social Sciences) on the computer. The personal info of the women have been put into tables after classified, the differences among the groups have been identified by applying cross table method and using Chi square test, the educational and age groups have been taken into consideration as independent variable and the results obtained from the tables have been announced. Similarly, Whether there has been a relationship between the approaches, attitudes and knowledge scores of women regarding food safety has been tried to be figured out by means of Pearson Correlation Coefficient. In the study a variance analysis has been conducted to find out the possible differences of the approaches, attitudes and knowledge of women among various age groups and Pearson Correlation Moment Coefficent has been put into effect to find out whether a significant relation exists between the women's ages and their knowledge, approach and attitude scores. In the study the groups, firstly has been tested through the homogeneity of the variences test and since they have found out to be homogeneous one way variance analysis has been applied. Along with these findings, the scores of the women in food safety have been evaluated and the behaviours of the women have been discussed on the basis of to be right and wrong . The findings of the study reveal that among the women in question it has been found out that 51% of them are at the age of 31-40, more than half of their education levels are primary school level or even below this level, most of them (80%) are housewives, most of them(72.4%) have lived either at villages or towns, and nearly half of them have been married for 11-20 years and mostly have children. Most of the women prepare 2-3 meals at home themselves and mostly think that they have knowledge about food safety. Television and the families of the women come in the first place in their being informed on the subject of food safety. In the families generally the couples decide together to buy the food and buy it together and nearly half of them always and quite an important part sometimes prepare shopping lists. However, most of the time the shopping list has been violated. While buying food it is common to notice the production and expiry dates as well as the TSE and food brands. In accordance with the findings a positive relation has been found out between the women's attitudes and their approach scores about food safety. (r = 0,602; P < 0,05 ve P < 0,01). Their attitude and knowledge scores are also found to be bearing a positive relation (r = 0,475; P < 0,05 ve P < 0,01). In this respect no significant difference is observed according to their age groups on the basis of attitude and approach total scores, but a significant difference is revealed between the groups regarding their total knowledge scores. When total attitude scores are examined, it can be said that all three age groups have an attitude pattern of middle scale regarding food safety ( below 30 X=46,63;between 31 -40 X= 46,84; 41 and over X = 46,79). When total approach scores are evaluated no significant differencence is observed between the women's approaches to food safety according to age groups (below 30 X= 16,54; between 31 -40 X= 16,73; 41 and over X= 16,67). In terms of total knowledge scores of food safety a significant difference has been found out according to the women's age groups (F= 5,264; P=0,006). According to the results of Sheffe t test used to find out the source of the existing differences between the groups, a significant difference is observed between the women in the age group of 30 and below with the other two groups. No significant difference is found out between the subject women's ages and their approach and attitude scores. This is also verified by variance analysis results carried out according to the age groups. According to one way variance analysis results carried out to find out whether a significant difference exists between the women's attitude, approach and knowledge scores in accordance with their educational background, no significant difference has been observed in attitude scores, however in their total approach and knowledge scores according to their educational background a significant difference has been observed between the groups