The development of bioethical values instrument for secondary education students within bioethics education

Bu araştırmanın amacı ortaöğretim öğrencilerinin biyolojik bilimlerin ve özellikle gen teknolojisinin uygulamalarından doğan etik tartışmalar konusunda karar verirken ele aldıkları değerleri ortaya çıkarmak amacıyla kullanılabilecek Biyoetik Değer Envanterinin geliştirilmesidir. Araştırmanın hedefleri doğrultusunda nitel ve nicel veri toplama süreçlerini içeren, 4 adımdan oluşan özgün bir envanter geliştirme modeli kullanılmıştır. Bu model çerçevesinde birinci adımda öncelikle biyolojik bilimler ve özellikle gen teknolojisi genel başlığı ile ilgili etik tartışmaların analizi yapılmış, bu alanda çalışan araştırmacılar ve öğretmen görüşleri de alınarak envanterde ele alınacak konu başlıkları belirlenmiştir. İkinci adımda, belirlenen her bir konu başlığı ile ilgili etik ikilemlere dayalı senaryolar hazırlanmıştır. Senaryoların sonuna, öğrencilerin konu ile ilgili karar verirken ele aldıkları değerleri, tutumlarını ve görüşlerini ortaya koyabilecekleri açık uçlu sorular eklenmiştir. Üçüncü adımda, senaryolar ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerine uygulanmıştır. Uygulama öncesi, Ankara genelindeki farklı sosyoekonomik parametrelere sahip okulların örneklemde eşit oranda temsil edilmesi hedeflenmiş ve bu amaçla Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) verileri kullanılmıştır. Bu doğrultuda Ankara genelinde 4 farklı gelişmişlik düzeyini temsil eden toplam 8 ilçede, 13 genel lise ile 7 Anadolu lisesini kapsayacak şekilde uygulama yapılmıştır. Bu uygulama sırasında senaryoların yanı sıra öğrencilerin bu alana yönelik temel bilgilerinin ve demografik verilerinin ortaya çıkarılabilmesi amacıyla Bilgi Testi ve Kişisel Bilgi Anketi uygulanmıştır. Öğrencilerin senaryolara ilişkin vermiş oldukları cevaplar nitel veri analizi tekniklerinden içerik analizi stratejileri kullanılarak incelenmiş ve yapılan tematik kodlamalar doğrultusunda envanter çoktan seçmeli forma dönüştürülmüştür. Dördüncü adımda çoktan seçmeli form ilgili uzman ve öğrenci görüşlerine başvurularak, envantere son şekli verilmiştir. Sonuç bölümünde ise, geliştirilen Biyoetik Değer Envanteri'nin biyoetik eğitimi kapsamında önemi tartışılmış ve uygulamaya yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Biyoloji ve Fen Eğitimi, Biyoetik Eğitimi, Fen Eğitiminde Toplumbilimsel Konular, Etik ve Ahlak Eğitimi, Değer Eğitimi, Etik İkilemler, Ölçek Geliştirme.The aim of this research is to develop a Bioethical Values Instrument to be used for revealing the values the secondary education students consider while they are deciding about the ethical issues which emerge from the application of biological sciences, especially gene technologies in different areas. In accordance with the targets of the research, an original instrument developing model is established, consisting of 4 stages including qualitative and quantitative data collection strategies. Within the frame of this model, literature review related to biological sciences, and especially about the general title \"gene technology\", was done primarily at the 1st stage. By examining the title list created by the analysis result which was studied through the researchers\' and teachers\' opinions, titles to be covered within the instrument were determined. At the 2nd stage, draft scenarios in the form of ethical dilemmas were prepared about each title. Open ended questions were added to the end of the scenarios in order to put forth the values, attitudes and opinions which the students concern while deciding about the subject. The scenarios, prepared at the 3rd step were applied to the 9th grade students of secondary education. In order to make a wide scaled research available, the equal representation of the schools having different socio-economic parameters in Ankara region-wide was targeted and to make a healthy choice for appointing these schools, State Planning Organization (SPO)'s data were used. So, in total 8 towns representing 4 different development levels, the application was performed including 13 regular and 7 Anatolian high-schools. During this application, in addition to the scenarios Knowledge Test and Personal Knowledge Survey were also applied to reveal the students' basic knowledge on this area and demographic information. The answers the students gave to the open ended questions were examined using content analysis strategies of the qualitative data analyzing techniques and in accordance with the thematic coding made; the instrument was transformed to a multiple choice form. At the 4th step, the expert and student opinions were consulted about the multiple choice instrument form and the instrument was finalized. In the result section, the importance of the Bioethical Values Instrument was discussed within the bioethics education and application-oriented suggestions were made