Major Examples For The Conceptıon Of Utopıa In The Works Of A. P. Platonov

Tezimizin konusunu, Sovyet dönemi yazarlarından Andrey Platonoviç Platonov'un eserlerindeki değişken ütopya anlayışını irdelemek oluşturmaktadır. Platonov, ülkesinde yaşanan gerçeklere duyarsız kalmayan ve 20. yüzyılın tarihi dönüm noktasını eserlerinde en çarpıcı yönleriyle kaleme alan önemli yazarlardan biridir. Fakir bir ailenin üyesi olarak dünyaya gelen yazarın zorluklarla geçen yaşamının izlerini sanatının neredeyse tamamında görmek mümkündür. Gerek sefalet içinde geçen yaşamı gerekse ülkenin içinde bulunduğu durumun halk üzerindeki olumsuz etkisi, Platonov'un eserlerinin odak noktasına devrim ve iç karışıklıklar nedeniyle hüsrana uğramış Rus insanını koymasına neden olur. Bu nedenle yazar, başlangıçta kendisi de bir sosyalist olmasına rağmen devrimle başa geçen sosyalist hükümetin uyguladığı politikaları onaylamayıp eserlerinde ideal devlet düzeniyle yaşam biçimlerine değinir. Bu yönüyle yazar, önemli araştırmacılar tarafından ütopist olarak nitelendirilir. Nitekim yazarın çalışmamızda incelediğimiz eserlerinden Çevengur'da devrim nedeniyle yaşamları alt üst olan bireylerin iyi bir geleceğe yönelik umutlarının, aynı zamanda esere ismini veren şehirle hayat bulması anlatılır. Bir diğer eseri Çukur'da toplumun en alt tabakası sayılan işçi kesimin zorluklarla geçen yaşamlarına bir son vermek istemesi sonucu, dertlerinden arındıkları ve hep birlikte huzurlu, mutlu yaşayacaklarını umdukları bir ortak proleter evin inşası için atılacak olan temele kazılan çukurun tasviri yapılır. Bakir Deniz'de ise açlık ve susuzluktan kırılan bir kasabanın bu sıkıntısını gidermeye çalışan bir mühendisin, yeraltının derinliklerinden el değmemiş suyu yeryüzüne çıkarma çabaları anlatılır. Bu eserlerinde yazar, ütopyanın antiütopyaya dönüşünü gözler önüne sererken, kısa öyküleri Markun, Şeytani Düşünceler-Güneşin Torunları, Birçok İlginç Şey Hakkında Hikâye ve Elektriğin Yurdu'nda ise bilimkurgu ütopyasından faydalanır ve insanlığın yararına olacağını düşündüğü çeşitli makine ve aletlerin icadını ütopyasına araç edinir. Ancak Platonov, düşüncelerini daha geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla ütopya, antiütopya ve bilimkurgu ütopyasınından yararlanırken, diğer ütopist yazarlardan da farklı yollar benimser. Bu durum, araştırmacılar arasında görüş ayrılığına neden olur ve yazarın ütopist olmadığı konusunda fikirler ortaya atılmaya başlanır. Bu çalışmada yazarın bir çeşit yönetim eleştirisi olan ve içinde insanlığın zor durumda bulunduğu, daha iyi bir yaşam biçimini hak ettiği yargısını ön plana çıkarmaya çalıştığı bu eserlerinin yöntem ve şekli farklı görülse de ütopik türde yazıldığı gösterilmeye çalışılmıştırThis study examines the Soviet novelist Andrei Platonov's ambivalent conception of utopia as reflected in his works. Platonov is one of the most influential authors of the 20th century Russian literature with his sensitivity to the happenings of his time and reflection of the historical turning points of the century. It is possible to trace the author's life, which is fraught with difficulties due to his poor background, in almost every single part of his works. Both his life spent in poverty and the bad effects of the socio-political turmoil of his nation on the people causes Platonov to put the Russian citizens, who are frustrated with the revolution and domestic turbulence, at the centre of his works. Although he himself is a socialist in the beginning, Platonov does not approve of the socialist government's policies and seeks more ideal governmental orders and life styles in his works. In this respect, the author is categorized by many literary scholars as a utopian novelist. Indeed, in Chevengur, one of Platonov's works examined in this study, he reflects how the individuals ruined by the revolution dream of a better future and achieve it in the eponymous city Chevengur. In The Foundation Pit, another novel in question, the author depicts the digging of a foundation pit by the working class, the lowest layer of the social order who wishes to put an end to their miserable lives, for the establishment of a proletarian settlement where they are to live happily together. In The Sea of Youth, he displays the struggle of an engineer to raise the untouched subterranean water to the surface in order to meet his drought-stricken people's needs. In all these novels, Platonov reveals how a utopia turns into an anti-utopia while making use of sciencefictional utopia in his short stories Markun, Evıl Thoughts - Descendants of the Sun, A Story of Many Interesting Things and The Motherland of Electricity. In these stories, he utilizes the inventions of various machines and devices that he deems beneficial for the humanity. Yet, Platonov also adopts techniques different from other utopian novelists in order to convey his messages to larger masses. This ambivalence leads to a dissensus among Platonov scholars some of whom even suggest that he is not to be regarded as a utopian novelist at all. Thus, in this study, it is aimed to reveal that the works in question are written in an indisputable utopian vein, though differing in methods and forms, with a criticism of governmental policies along with an emphasis on the conclusion that the people deserve a much better social order and life standard