SUÇLULARIN İADESİNE DAİR AVRUPA SÖZLEŞMESİ VE TÜRKİYE

Çalışmanın kapsamı itibarı ile genel olarak iade müessesesinin, tarihçesi, geçirdiği evreler, konunun hangi disiplinler tarafından incelendiği ifade edilmiş, diğer müesseselerle farklı ve benzer noktaları sergilenerek kavramsal çerçevesi ortaya konulmuştur. Öncelikle SİDAS, daha sonra da Türk hukuku bakımından işleyişe hâkim olan kural ve ilkeler ele alınarak genel hatları ile suçlu iadesi süreci belirtilmiştir. Bu kapsamda iade ilke olarak yabancılar için söz konusu olduğundan, konunun yabancılar hukuku veçhesi ve vatandaşlık kavramı açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Vatandaşın iade edilmezliği ilkesi açısından iade hukukunun geldiği nokta değerlendirilerek, sözleşme ile tanınan bu olanağın genişletilerek amacını aşar bir hal aldığı tespit edilmiştir. Bu istisnanın genişletilmesinin sebep ve sonuçları analiz edilmiş, ileri sürülen görüşler ve uygulama birlikte ele alınarak, bu alandaki eğilimler ve önerilere de yeri geldikçe değinilmiştir. Ayrıca, konuyu düzenleyen eski ve yeni TCK hükümleri karşılaştırmalı olarak ele alınıp analiz edilmiştir. Bu yapılırken de, düzenlemelerin getirdiği hüküm ve sonuçların neler olduğu, konu ile ilgili meclis oturumlarındaki tartışmalarda serd edilen görüşler, mahkeme kararları, Yargıtay ve Danıştay içtihatları, AİHM kararları incelenerek mesele çok yönlü olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tartışmalı ve hukukumuz açısından sorun yaratan hususlara ilişkin görüş ve eleştirilere ise yeri geldikçe yer verilmiş, anlamsal bütünlük açısından TCK'nın konuyu düzenleyen 18'inci maddesine ilişkin genel değerlendirme, görüş ve önerilerin, ilgisi bulunan konularla birlikte ele alınıp incelenme yolunun seçilmesinin konunun anlaşılmasına daha çok hizmet edeceği düşünülmüştür. İnceleme sırasında, iade hukukunda yeteri kadar yer almayan, ancak, bu alandaki farkındalığın artması ile birlikte önümüzdeki dönemde daha fazla tartışılacak ve referans verilecek olan insan hakları boyutu ile konu incelenmiş ve burada gelinen aşama ve ulaşılan sonuçlar tahlil edilmeye mesele bu yönü itibarı ile de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma sırasında karşılaşılan bir diğer husus da, inceleme konumuzu teşkil eden SİDAS'ın önemli bir cüzünü oluşturan ve özellikle sözleşmenin yorum ve uygulamasında yararlanılan ve maddelerin şekillenmesi arkasındaki amaç ve gerekçeleri sıralayan Açıklayıcı Rapora Türk hukukunda yapılan bilimsel çalışmalarda yeterince yer verilmediği hususudur. Bu nedenle, çalışmamızda yeri geldikçe Açıklayıcı Rapora yollama ve başvuru yapılarak ve söz konusu metnin çevirilerine metinde yer verilerek ele alınan maddelerin anlam ve sonuçlarının daha somut ve bir şekilde kavranması sağlanmaya çalışılmıştır