BORSADA HİSSE SENEDİ ALIM SATIM SÖZLEŞMESİ VE HAKKIN İNTİKALİ

Borsada Hisse Senedi Alım Satım Sözleşmesi Ve Hakkın İntikali konulu tezimizin ilk bölümünde, sözleşmenin kavramsal çerçevesi ve tarafları tanıtılmış, Borsa nezdinde sözleşmenin kuruluşu incelenmiştir. Buna göre; menkul kıymet borsalarında hisse senedi alım satım sözleşmesi akdetmek isteyen yatırımcıların, öncelikle SPKn uyarınca kurulan ve Borsa üyelik belgesini haiz bir aracı kurum ile alım satıma aracılık çerçeve sözleşmesi imzalaması gerekmektedir. Anılan sözleşme dairesinde aracı kurum, yatırımcının temsilcisi sıfatıyla, ondan aldığı talimatları Borsa'ya iletmektedir. Borsa sisteminde geçerli kurallar çerçevesinde alım ve satıma yönelik bu talimatların eşleşmesiyle sözleşme kurulmaktadır. Tezin ikinci bölümünde sözleşmenin ifa safhası ve ifa edilmemesi incelenmiştir. Sözleşmenin ifasını sağlayan takas, işlem gününü takip eden ikinci günün sonunda, Takasbank tarafından, MKK nezdindeki takas havuz hesabı ve aracı kuruluş havuz hesapları kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Takas günü hisse senedi ve/veya nakit borcunu ifa etmeyen aracı kuruluş herhangi bir ihtar veya mehile gerek olmaksızın temerrüde düşmektedir. Bu halde, satım işlemine konu hisse senetleri Borsa tarafından re'sen aldırılıp sattırılmak yoluyla ya da aracı kurumun Borsa nezdindeki teminatlarına başvurulmak yoluyla ifa gerçekleştirilmekte; ayrıca aracı kurumdan temerrüt faizi tahsil edilmektedir. Yatırımcının takas gününe kadar aracı kuruma olan hisse senedi veya nakit teslim borcunu ifa etmemesi nedeniyle aracı kurum da temerrüde düşerse yatırımcının borcu her halde para borcuna dönmektedir. Yatırımcının temerrüdüne rağmen aracı kurum temerrüde düşmemişse, yatırımcının temerrüdünün sonuçları İMKB Yönetmeliği'nin 38. ve 39. maddeleri çerçevesinde belirlenmektedir. Üçüncü bölümde, ifa safhasının tamamlanmasıyla birlikte, kaydi hisse senedine bağlı ortaklık haklarının intikali incelenmiştir. MKK kayıtlarının kurucu nitelikte olmadığı tespit edilerek, takas havuz hesabından aracı kuruluş havuz hesabına yapılan aktarımla yatırımcının kaydi hisse senedine bağlı hakları kazandığı sonucuna varılmıştır. Öte yandan, SPKn md. 10/A-5 hükmü uyarınca nama yazılı hisse senetlerini devralan kişinin pay defterine kaydında, ilgililerin başvurusuna gerek kalmaksızın MKK nezdinde tutulan kayıtların esas alınacağı hüküm altına alınmıştır. TTK Tasarısı'nda da genel olarak kaydi sistemle uyumlu düzenlemelere yer verilmiş olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Sözcükler:Dissertation entitled The Sale and Purchase of Shares Contract Acted In Stock Exchange and Transition of The Right is divided into three parts. Part one describes the conceptual framework, the parties and the conclusion of the trading contract. According to these analysis, investors willing to complete a sale and purchase contract in Stock Exchange have to sign a framework agreement with an intermediary institution that holds a Stock Exchange membership certificate and which is established in accordance with CML. Within the framework of this agreement, the intermediary institution as the agent of the investor forwards the investor instructions to the Stock Exchange and the transaction is concluded when the buying and selling instructions match consistent with the principles existing in the system of Stock Exchange. Second part presents, the proper fulfillment and nonperformance of the contract. The clearing which provides the fulfillment of the contract is performed on the second consequent day of the transaction via the clearing account and intermediaries' account of CRA by ISE Settlement and Custody Bank. The intermediary in breach of its obligations will default without any need of notice or respite. In this state, the share is bought by the Stock Exchange or the obligation is fulfilled from the guarantee account of the intermediary institution. The intermediary institution is also obliged to pay a default interest. In case of default by the intermediary due to the investor's default, the obligation of the investor turns into a cash obligation. If the intermediary does not default despite the default of the investor, the consequences of the default will be determined according to the Articles 38 and 39 of the ISE Regulation. Lastly, third part addresses the issues with regard to the transition of right when the contractual obligations are properly executed. Upon the analysis, it is determined that the records of the CRA has not a founder effect and the clearing account to intermediary's account is sufficient for the transition of the right. On the other hand, according to the Article 10/A-5 of CML, in registering the transfer of registered shares at the share register of companies, the records at the CRA shall accepted as accurate without the need for further application by any party. It is also determined that the provisions of the Draft of Turkish Commercial Code is generally harmonious with the registered system. Key Words