The sustainability of sheep production; case of Izmir province

Bu tezde, İzmir ilinde koyunculuk işletmelerinin demografik yapısı, sosyo-ekonomik özellikleri ve koyunculuk faaliyetinin sürdürülebilirliği analiz edilmiştir. Çalışmanın verileri 2018 yılına ait olup bu veriler ana faaliyeti koyunculuk olan 126 adet işletmeden elde edilmiştir. Sürdürülebilirlik analizi için, sürdürülebilirliğin üç boyutunu (ekonomik, sosyal ve çevresel) kapsayan 8 gösterge (Ekonomik Etkinlik, Emek Kârlılığı, Hayvan Karlılığı, Hayvan Verimliliği, Tarım Dışı Gelir, İstihdam, Doğal Mera Alanı Varlığı ve Hayvan Yoğunluğu) seçilmiştir. Temel Bileşenler Analizi yöntemiyle göstergeler 3 boyuta indirgenmiş, Normalleştirme (Min-Max: 0-1 arası yeni değerler) yöntemiyle ölçek yanılgısı ortadan kaldırılmış, Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemiyle gösterge ağırlıkları hesaplanmış ve son olarak elde edilen temel bileşen değerleri bütünleştirilerek kompozit sürdürülebilirlik endeksi hesaplanmıştır. Çalışmada ayrıca, Türkiye genelinde koyunculuk faaliyetine yönelik SWOT analizi yapılmıştır. Sonuç olarak; koyunculuk faaliyetinin geleceğine ilişkin strateji ve politika önerileri geliştirilmiştir. Araştırma bölgesinde, faaliyette bulunan işletmelerin ortalama koyun varlığı 150,74 baştır. İşletmecilerin yaş ortalaması 49,59, eğitim düzeyleri 5,94 yıl ve koyunculuk faaliyeti deneyim süreleri 31,27 yıldır. İşletmecilerin %55,56'sı 50 ve üstü yaştadır. Aile işgücü kullanım oranı %88,43'tür. İşletmelerde yem bitkisi üretimi sınırlı, teknoloji kullanım düzeyi düşük, ağıl vd. binalar oldukça yıpranmıştır. İşletmenin değişken masrafları içerisinde en yüksek payı %60 ile yem maliyetleri; sabit masraflar içerisinde en yüksek payı %44 ile faiz giderleri oluşturmaktadır. İşletmelerin en önemli gelir unsuru kuzu ve toklu satışlarıdır. Araştırmada, sürdürülebilirlik kompozit endeksi %28,30 (ekonomik sürdürülebilirlik %14,13, sosyal sürdürülebilirlik %4,76 ve çevresel sürdürülebilirlik %9,42) olarak hesaplanmıştır. FAO sürdürülebilirlik düzeyi referansına göre, İzmir ilinde koyunculuk faaliyetinin sürdürülebilirliği sınırdadır. Çalışmada, ekonomik faktörlerin koyunculuk faaliyetinin sürdürülebilirliği açısından sosyal ve çevresel faktörlere göre daha etkili olduğu bulunmuştur. Aşırı otlatma ve bakımsız meralar çevresel sürdürülebilirliği olumsuz etkilemektedir. Tarım dışı gelirin ve yabancı işgücü kullanımının az olması sosyal sürdürülebilirliği olumsuz etkileyen temel faktörlerdir. Türkiye'de koyunculuk faaliyetinin öne çıkan güçlü yönleri; mera varlığı, koyun varlığı, tecrübe, aile işletme sayısı, geniş faaliyet alanı, yerli ırklar. Zayıf yönleri; üretim maliyeti ve rekabet, meraların ot kalitesi, meraların amaç dışı kullanımı, piyasa eksikliği, kırsal göç, desteklemeler. Fırsatlar; genç ve dinamik nüfus, ihracat potansiyeli, fiziki ve kültürel altyapı, bilimsel çalışmalar, kamu kurumları, üretim çiftlikleri ve enstitü. Tehditler; yaşlanan tarım nüfusu, isteksizlik, ilgisizlik, damızlık kesimleri, hijyen koşulları. Koyunculuk faaliyeti ekonomik, sosyal ve çevresel yönleriyle bir bütün halinde değerlendirilmelidir. Siyasi gelişmelerden etkilenmeyecek uzun vadeli politikalara ihtiyaç vardır. Uygulanabilir makro ölçekli projeler (Ör: mera ekosisteminin korunması, verim ve ıslah çalışmaları vb.) devreye sokulmalıdır. Özellikle küçük ölçekli aile işletmelerinin sürdürülebilirliği için koyunculuk faaliyetinde piyasa mekanizması işletilmelidir. Doğru fiyat için canlı hayvan, kırmızı et, yapağı ve yem borsası devreye girmelidir. Tanıtım faaliyetleriyle (fuar, yemek programları, yöresel ürünler vb.) koyun eti, sütü ve bunların türevlerinin insan sağlığındaki önemi anlatılmalıdır.In this thesis, the demographic structure, socio-economic characteristics and the sustainability of sheep production in İzmir are analyzed. The data of the study belongs to 2018 and these data were obtained from 126 enterprises whose main job is sheep production. For sustainability analysis, 8 indicators (Economic efficiency, Labor profitability, Animal profitability, Animal productivity, Non-agricultural income, Employment, Natural pasture area, Animal density) covering three dimensions of sustainability (economic, social and environmental) were selected. By the Principal Component Analysis method the indicators have been reduced to three dimensions; the scale error was eliminated with the normalization (new values between Min-Max: 0-1) method, the indicator weights were calculated by the Analytical Hierarchy Process method and finally the composite sustainability index was calculated by totalization of the obtained component values. In addition, the SWOT analysis of sheep production is performed for overall Turkey; strategy and policy recommendations have been developed for the future of sheep production in Turkey. In the study, the average number of sheep in the enterprises is 150.74. The average age of the farmers is 49.59 year old, level of education is 5.94 years and the sheep production experience period is 31.27 years. 55.56% of the operators are 50 years or older. The rate of family labor use is 88.43%. Forage crop production is limited; technology usage level is low, pen, hayloft etc. buildings are quite worn. The highest share in variable costs is feed outgoings with 60%; 44% of the fixed expenses is composed of interest expenses. The most important income comes from lamb and sheep sales. The sustainability composite index calculated as 28.30% (economic sustainability 14.13%, social sustainability 4.76% and environmental sustainability 9.42%). According to FAO sustainability reference; the sustainability of sheep production in İzmir is at the limit. It is understood that economic factors are more effective in terms of sustainability of sheep production than social and environmental factors. Overgrazing and neglected pastures adversely affect environmental sustainability. The low non-agricultural income and the use of foreign labor are the main factors adversely affecting social sustainability. The strengths of sheep production in Turkey; pasture presence, number of sheep, experience, number of family businesses, wide range area for the activity, native breeds, etc. Weaknesses; production cost and competition, pasture weed quality, misuse of pastureland, lack of market, rural migration, agricultural subsidies, etc. Opportunities; young and dynamic population, export potential, physical and cultural infrastructure, scientific studies, public institutions etc. Threats; aging agricultural population, reluctance and indifference, ewe slaughtering, hygiene conditions etc. Sheep production should be evaluated as a whole in terms of economic, social and environmental aspects. There is a need for long-term policies that will not be affected by politics. Feasible macro scale projects (e.g. protecting pasture ecosystem, yield and improvement works etc.) must be activated. Especially for the sustainability of small-scale family businesses, market mechanism should be operated for sheep production. For accurate and reliable prices, livestock, red meat, fleece and feed exchange should be engaged. The importance of sheep and lamb meat, sheep milk and it's derivatives in human health should be explained through promotional activities (fairs, cooking programs, local products festival, etc.)