ODNOS IZMEĐU OSNOVNIH DIMENZIJA LIČNOSTI I DISPOZICIONIH STRATEGIJA SUOČAVANJA SA STRESOM U ODBOJCI

Athletes' coping strategies are important factors that contribute to competitive achievement and psychological well-being. The first aim of the current study was to explore the direct and interactive effects of Five Factor personality dimensions on dispositional coping strategies. The second aim was to test the second-order factorial structure of the Dispositional Coping Inventory for Competitive Sport (DCICS). The sample included 166 female volleyball players of mean age 15.01 years (SD=.87), and mean sports experience of 4.81 years (SD=1.85). They completed the NEO-FFI inventory and DCICS. Explorative factor analyses indicated two second order solutions with high reliability coefficients: task- and emotion-oriented coping strategies. The Paired samples t-test showed that young female athletes more often apply task-oriented strategies than emotion-oriented strategies. The regression analysis showed that some Five-Factor personality dimensions independently predicted the use of higher order coping dimensions. Conscientiousness was the only positive predictor of task-oriented strategies. Neuroticism was positive and agreeableness is a negative predictor of emotion-oriented coping strategies. No interaction effects of personality dimensions on dispositional coping were founded. These findings suggest that the Five-Factor personality model can predict the coping strategies that athletes frequently use. Findings also emphasize the need for more studies aimed to investigate this complex relationship including potential moderator effects of different variables such as gender, sport experience, competitive achievement, and different sports disciplines.Strategije suočavanja sa stresom koje koriste sportisti smatraju se značajanim faktorom koji doprinosi takmičarskom postignuću, kao i psihološkoj dobrobiti sportista. Ciljevi ovog rada bili su da se ispitaju direktni uticaji i efekti interakcije Big Five dimenzija ličnosti na dispozicione dimenzije suočavanja sa stresom drugog reda i da se testira faktorotska struktura drugog reda Inventara dispozicionih strategija suočavanja sa stresom. Uzorak je činilo 166 odbojkašica prosečnog uzrasta 15.01 godina (SD=.87)i prosečnog sportskog staža 4.81 godina (SD=1.85). Ispitanice su popunile NEO-FFI inventar i inventar za procenu dispozicionih strategija suočavanja sa takmičarskim stresom-DCICS. Eksplorativnom faktorskom analizom je dobijeno dvofaktorsko rešenje drugog reda sa visokim koeficijentima pouzdanosti: suočavanje usmereno na zadatak i suočavanje usmereno na emocije. Regresiona analiza je pokazala da su neke od BigFive dimenzija ličnosti nezavisni prediktori stategija suočavanja višeg reda. Savesnost je pozitivan prediktor strategija usmerenih na zadatak. Neuroticizam je pozitivan, a saradljivost negativan prediktor strategija suočavanja usmerenog na emocije. Nijedna od interakcija BigFive dimezija ličnosti nije značajan prediktor dispozicionih dimenzija. Dobijeni nalazi ukazuju na to da petofaktorski model ličnosti može da bude od koristi u identifikovanju stretegija suočavanja koje sportsiti primenjuju. Takođe, nalazi ističu potrebu ka dodatnim istraživanjima namenjenim ispitivanju ovog složenog odnosa uključujući i moguće delovanje moderatosrskih varijabli kao što su pol, takmičarsko iskustvo i različite sporske discipline