The changes of Polish dialects in the last century

The paper is devoted to the phenomena of dialect evolution. At the beginning of the 20th century, Kazimierz Nitsch discussed the effecting changes in “Dialekty języka polskiego”. In the second half of the 20th century, Polish dialects underwent strong transformations. The first communicational breakthrough happened after the World War II as a result of migration and civilization processes. This caused a series of changes known as linguistic integration. Interdialects appeared, i.e. the varieties that dominate in Polish villages today. The second breakthrough began in the 1990s, caused by political and social transformations. A functional development of dialects which occurred transgressed the definitional framework of varieties. The manifestations of these phenomena are observed mainly in the dialects of the following areas: Silesia, Podhale and Kurpie. The above-mentioned phenomena are called the emancipation of dialects. From the methodological point of view, their description crosses the boundaries of traditional dialectology.Uniwersytet OpolskiBalaryn J., 1975, Sytuacja demograficzna Opolszczyzny po II wojnie światowej (Studium demograficzne), Opole.Basara A., Horodyska H., Kupiszewski W., 1960, Z badań dialektologicznych na Ziemiach Zachodnich, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 451–455.Basara A., Zduńska H., 1969, Z zagadnień intergracji językowej na Ziemiach Zachodnich, „Prace Filologiczne”, t. XIX, s. 245–262.Burszta J., 1995, Kategorie społeczno-kulturowe ludności Ziem Zachodnich, „Przegląd Zachodni”, nr 2, s. 79–100.Dejna K., 1951–1953, Polsko-laskie pogranicze językowe na terenie Polski, cz. 1, Łódź 1951; cz. 2, Łódź 1953.Encyklopedia wiedzy o języku polskim, 1978, red. S. Urbańczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.Ewangelie w przekładzie Marii Matejowej Torbiarz na gwarę górali skalnopodhalańskich z Zakopanego, Poznań–Zakopane 2002.Falińska B., 1981, O języku inteligencji mazowieckiej pochodzenia chłopskiego, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, Warszawa, s. 275–294.Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa–Wrocław.Kamusella T., 2001, Schlonzsko: Horn´ı Slezsko, Oberschlesien, Górny Śląsk, Elbląg.Kąś J., Kurek H., 2001, Język wsi, [w:] Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Opole, s. 440–459.Kleszcz K., 2002, Unifikacja języka mieszkańców wsi okolic Brzegu na Śląsku Opolskim. Studium socjolingwistyczne, Opole.Kosiński L., 1960, Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950 r.,Warszawa.Kuc M., 1981, Różnice środowiskowe w wymowie potocznej inteligencji w Łomżyńskiem, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, Warszawa, s. 295–308.Kurek H., 1995, Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego, Kraków.Nijakowski L. (red.), 2004, Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, Warszawa.Nitsch K., 1915, Dialekty języka polskiego, [w:] Język polski i jego historya z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich, oprac. H. Ułaszyn, Encyklopedia Polska Akademii Umiejętności, t. 3, cz. 2., Warszawa, s. 238–343.Nowy Tesmament. Dzieje apostolskie, Listy apostolskie, Apokalipsa, 2005, w przekładzie Marii Matejowej Torbiarz na gwarę górali skalnopodhalańskich z Zakopanego, Poznań–Zakopane.Rospond S., 1970, O integracji językowej w ogóle a na Śląsku w szczególności, „Studia Śląskie” XVIII, s. 63–92.Sakson A., 1990, Mazurzy – społeczność pogranicza, Poznań.Senft S., 1990, Sytuacja polskiej ludności rodzimej na ziemiach zachodnich i północnych w latach 1945–1960, [w:] Polska ludność rodzima na ziemiach zachodnich i północnych po II wojnie światowej, cz. II: Materiały z badań w 1989, red. R. Rauziński i S. Senft, Opole, s. 21–42.Szymczak M., 1973, Nowe mieszane dialekty słowiańskie, „Poradnik Językowy”, z. 5–6, s. 271–277.Tambor J. (red.), 2008, Śląsko godka, Katowice.Topolińska Z., 1990, Charakter i dynamika językowych procesów integracyjnych w powojennej Polsce, „Socjolingwistyka” 9, red. W. Lubaś, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 29–35.Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.Wopiński H., 1966, Zanikanie archaizmu podhalańskiego u osiedleńców Jordanowa i okolicy w powiecie dzierżoniowskim, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” t. VI, s. 259–263.Wyderka B., 1984, Język mówiony mieszkańców Baborowa na Śląsku Opolskim. Fonologia, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.Wyderka B., 1993, O współczesnej sytuacji językowej na Śląsku Opolskim, [w:] Języki słowiańskie wobec współczesnych przemian w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, red. S. Gajda, Opole, s. 55–64.Wyderka B., 1996, Gwary w sytuacji językowej i społecznej Śląska Opolskiego, [w:] Studia dialektologiczne I, red. B. Dunaj i J. Reichan, Kraków, s. 133–140.Zagórski Z., 1982, O badaniach integracji w zakresie świadomości językowej w kilku województwach zachodnich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.56958