Öğretmen adaylarında bilimsel süreç becerileri kazanımı üzerine bir çalışma

Bireysel ve toplumsal yaşamın bilgi çağıyla uyumlu olabilmesi için birey; bilgiye ulaşabilme, bilimsel bakış açısına sahip olma, olayları analiz edebilme ve değerlendirebilme gibi özelliklere sahip olmalıdır. Bu da ancak öğrencilere bilimsel süreç becerileri kazandırılarak yapılabilir. Bu amaçla bilimsel araştırma yoluyla fen öğretiminde, öğrenciler bilim yapma sürecine yönlendirilmeli ve bilimsel bilgileri kendi bilimsel araştırmaları sonucunda oluşturmaları desteklenmelidir. Yapılan araştırmalar, öğrencilere bilimsel süreç becerilerini kazandıracak olan öğretmenlerin kendilerinin de gerekli becerilere sahip olma konusunda sorunları olduğunu ortaya koymaktadır. Öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri ile ilgili bilgileri ve bunları kullanmaları ile öğrenci başarısı arasında pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Öğretmenlerin bilimsel süreç becerilerine sahip olmaları bu derece önemli iken üniversitelerde yetiştirilen öğretmen adaylarının süreç becerilerine ne düzeyde sahip oldukları ve bu becerilerin hangi değişkenlere bağlı olarak değiştiği de önem kazanmaktadır. Çalışmamızda bu konuya ilişkin bulguların sağlanması hedeflenmektedir. Araştırmanın Amacı Bu araştırma ile öğretmen adaylarının sahip oldukları bilimsel süreç becerileri düzeylerini belirlemek, bu becerilerin okumakta oldukları programlar ve cinsiyet değişkenleri açısından değişimini nedenleriyle birlikte incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın Yöntemi Araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi betimlemek üzere genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli seçilmiştir. Araştırmanın evrenini, İzmir ilindeki tezsiz yüksek lisans ve fizik, kimya, biyoloji, fen bilgisi öğretmenliği lisans programlarında okuyan öğretmen adayları oluşturmaktadır Araştırmanın örneklemini, 2007 - 2008 öğretim yılında DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Fizik Eğitimi, Kimya Eğitimi, Biyoloji Eğitimi ve Fen Bilgisi Eğitimi son sınıfında okumakta olan 150 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Verileri toplamak amacıyla ölçme araçları seçilirken nicel ve nitel tarama modelleri göz önünde bulundurulmuştur. Araştırmanın verileri, öğretmen adayı Kişisel Bilgi Formu (KBF), Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği (BSBÖ) ve Bilimsel Süreç Becerileri Anket Formu (BSBAF) aracılığıyla toplanmıştır. BSBÖ, güvenirliği 0,67 olan 20 soruhık bir ölçektir. BSBAF ise BSB'nin ders ve laboratuar etkinlikleri içinde ne kadar tanıtıldığına ve edinildiğine yönelik dört açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Bu anket formu araştırmanın yapıldığı her programdan iki öğretim elemanına ve son sınıfta okumakta olan beş öğretmen adayına uygulanmıştır. BSBAF'den elde edilen veriler Mesti, tek yönlü varyans çözümlemesi (ANOVA) ve Scheffe testi kullanılarak çözümlenmiştir. Programların bilimsel süreç becerileri düzeyleri belirlenirken BSBÖ'den alınabilecek en yüksek puana göre hazırlanmış beşli derecelendirme ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın Bulguları BSBÖ'deki beşli derecelendirmeye göre en yüksek puanı Fizik Eğitimi Programı alırken ardından sıra ile Fen Bilgisi Eğitimi, Kimya Eğitimi ve Biyoloji Eğitimi Programları gelmektedir. Ayrıca tek yönlü varyans çözümlemesi (ANOVA incelendiğinde ise öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri arasında Fizik Eğitimi için anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. Bilimsel süreç becerilerine yönelik etkinlikleri içeren BSBAF verilerine göre, bilimsel süreç becerilerini tanıtmaya yönelik Özel Öğretim Yöntemleri I -II, Okul Deneyimi I-LT, Öğretmenlik Uygulaması, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Konu Alam Ders Kitabı İncelemesi dersleri ve becerileri edindirmeye yönelik lise fizik konulanna BSB' ni uyarlama, BSB' ne yönelik deney gözlemi, basit ve ucuz araç gereç üretimi, proje hazırlama, kapalı ve az sayıda açık uçlu deneyler, laboratuvar değerlendirme çalışmaları gibi ders içi etkinlikler ile laboratuvar etkinliklerinin en fazla bulunduğu program Fizik Eğitimidir. Fen Bilgisi Eğitiminde ise öteki programlardan farklı olarak Bilimsel Araştırma Teknikleri dersi, kapalı uçlu deneyler, açık uçlu deneyler ve az sayıda araştırmaya dayalı deneyler ile deney çalışmalarının gözlem yoluyla değerlendirilmesi yer almaktadır. Cinsiyet değişkeni açısından incelendiğinde bayan ve bay öğretmen adaylarının BSB kazanımlarında görülen farkın anlamlı olmadığı (p>0,05); ancak, bayanların aritmetik ortalamasının baylarmkinden biraz daha yüksek olduğu görülmektedir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri Bu araştırmada öğretmen adaylarının BSB'leri ortalamalarının orta ve iyi düzeyde olduğu, programlar arasında ise anlamlı farklılıklar gösterdiği ortaya konulmuştur. Toplam sonuçlarda Fizik Eğitimi Programında okumakta olan öğretmen adaylarının BSB'lerinin daha fazla geliştiği görülmektedir. Alt kategorilerde ise ölçilm yapma ve sonuç çıkarma becerilerinde fark gözlenmezken; denence geliştirme, değişken belirleme, deney planlama ve verileri yorumlama - model oluştımnn becerilerinin gelişiminde Fizik Eğitimi Programı için anlamlı fark bulunmaktadır. Programlar temelinde ortaya çıkan bu farklılığın, BSB'ne yönelik etkinliklerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Alt kategorilerden gözlem yapma incelendiğinde, Fizik Eğitimi ile Fen Bilgisi Eğitimi Programlan arasında Fen Bilgisi Eğitimi açısından anlamlı bir fark çıkması ise Fen Bilgisi Eğitimi Programında laboratuvar etkinlikleri içerisinde, kapalı uçlu deneyler yanında, öteki programlara göre daha fazla sayıda açık uçlu deney ile araştırmaya dayalı deneyler yaptırılmasından ve laboratuvar çalışmalarının gözlem yoluyla değerlendirilmesinden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Araştırmamızda elde edilen veriler cinsiyet değişkeni açısından incelendiğinde anlamlı bir fark ortaya çıkmamıştır. Bilimsel süreç becerilerine sahip bireyler yetiştirebilmek için öğrencinin aktif olarak kahlabildiği bir eğitim-öğretim ortamı yaratılmalıdır. Bu amaçla bilimsel araştırma yoluyla fen öğretiminde, öğrenciler bilim yapma sürecine yönlendirilmeli ve bilimsel bilgileri kendi bilimsel araştırmalan sonucunda oluşturmaları desteklenmelidir. Sonuç olarak, öğretmen yetiştirmeye yönelik öğretim programlan ve ders İçeriklerinde bilimsel süreç becerilerinin gerek tanıtılması gerekse edinilmesine yönelik etkinliklere daha fazla yer verilebilir. Programlara göre farklılığın nedenleri İse farklı veri toplama araçları ve analiz teknikleriyle araştırılabilir. Anahtar Sözcükler: Bilimsel süreç becerileri, öğretmen adayları, öğretim programı, öğretmen yetiştirmeProblem statement: For individual and social life to be in line with the information age, the individual should have such characteristics as being able to access information, maintain a scientific point of view on events, and being able to analyse and evaluate events. This can only be achieved by teaching students about the skills involved in the scientific process skills. the research pointed out that teachers, who are expected to teach science process skills, often have inadequate science process skills themselves. This study aims to provide insight into student teachers‘ skills and the factors affecting these skills. Purpose of Study: This study aims to determine student teachers‘ level of science process skills (SPS) and to investigate how and why these skills change across academic program and gender. Methods: This study‘s data were collected from 150 final-year university students who were in biology, chemistry, general science and physics education programs in a state university in Izmir in Turkey, by using the relational survey method to explore relationships among the variables in the study. the research instruments of the study were Personal Information Form (PIF), Science Process Skills Scale (SPSS) and Science Process Skills Questionnaire Form (SPSQF). the SPSS was a scale of 20 items with a KR-20 of 0.67. the SPSQF consisted of four open-ended questions dealing with the extent to which science process skills are part of classroom and laboratory activities. the quantitative data from the SPSS was analysed through t-tests, ANOVA and Scheffe tests. A five-level grading scale, which was based on the maximum score from the SPSS, was used in determining the average SPS level of students in various programs. Findings and Results: According to the five-level grading of the SPSS, the physics education program obtained the highest score. the analyses of ANOVA indicated that there was a significant difference among the student teachers‘ science process skills in favour of physics education. the data from the SPSQF showed that classes in the physics program had the highest number of classroom and laboratory activities that introduced science process skills. There was no statistically significant gender difference in science process skills (p > 0.05), but the mean skill level of girls was slightly higher than that of the boys. Conclusions and Recommendations: This study found that the levels of the science process skills of student teachers were “medium“ and “good,“ and that there were statistically significant differences by program. It is believed that the source of this difference is the number of activities aiming at science process skills that each program implements. in the study, we did not find any statistically significant difference by gender. in order to raise individuals who have adequate science process skills, we need to create an environment where students can actively participate in learning process. Therefore, in science teaching, students should be encouraged to implement science process skills in the classroom and to construct scientific knowledge through their own scientific investigations