Mechanizm cenowy w powiązaniach kontraktowych z perspektywy teorii agencji. Przykład koordynacji transakcji na rynku ziemniaka między grupami producentów rolnych a rynkiem spożywczym

Contracts are one of the main forms of the vertical transaction coordination. Key aspect of contractual relationships are adequate motivation and selection of partners. It can be done through a price mechanism. The theoretical concept applied for this kind of research is the principal–agent model (the agency theory). The main goal was to identify contract existing in transactions between producers’ organizations and agri-food sector. Consequently, the specific goal was to recognize the price formula in contracts. The research was focused on contracts signed in 2014 between groups operating on the potato market and their first buyers, so that is why the author has used the case study as the main research method, while the survey (collection of primary data) was conducted in the period March–May 2015 through the Computer Assisted Telephone Interview. The main first buyer of producers’ groups were processing plants. Almost all of groups used to sell their outputs through contracts. The fixed price was the most frequently used price formula in contractual relationship. / Synopsis. Kontrakty stanowią jedną z form pionowej koordynacji transakcji w agrobiznesie. Kluczowym aspektem umów jest odpowiednie motywowanie stron do właściwego działania oraz optymalny wybór kontrahentów. Może to się odbywać poprzez ustanowienie odpowiedniej formuły cenowej. Koncepcją teoretyczną umożliwiającą badanie tych problemów jest model pryncypał–agent w ramach teorii agencji. Celem głównym przeprowadzonych badań była identyfikacja powiązań kontraktowych między grupami producentów rolnych a pierwszym odbiorcą. Celem szczegółowym było rozpoznanie formuły cenowej. Przedmiotem badań były kontrakty między grupami producentów rolnych na rynku ziemniaka a pierwszym odbiorcą w 2014 r., dlatego zastosowano metodę studium przypadku, natomiast same dane zostały pozyskane w toku wspomaganego komputerowo wywiadu telefonicznego (w okresie marzec–maj 2015 r.). W badanych jednostkach cała sprzedaż była realizowana poprzez kontrakty. Głównym odbiorcą były zakłady przetwórcze. Dominującym systemem płatności była cena stała