Mowa pogardy i nienawiści: charakterystyka, uwarunkowania i konsekwencje

Hate speech is defined as verbal abuse against minority groups. Its emotional basis is contempt which activates anger and revulsion. Therefore, it seems to be justified to speak of “contempt speech and hate speech” as a spreading social phenomenon, in effect resulting in a generalised deterioration in attitudes toward minorities. Exposure to hate speech also leads to the phenomenon of desensitisation: the more frequent contact with hate speech in the environment is, the more accustomed to it people become, ceasing to perceive hate speech as a serious social problem. It plays an enormous role in the current social life. It is a tool used in political strife and public debate, excluding dialogue and consensus. All these reasons justify a necessity to academically address the issues of speech of contempt and speech of hate. The aim of this article is to attempt to understand and integrate motivational, cognitive and social determinants of speech of hate referring to classic social psychology studies on prejudices and stereotypes, show its psychosocial consequences and distinguish characteristic features which enable precise qualifying of a given message as this category of lingusitic usus. Mowa nienawiści definiowana jest jako przemoc werbalna wobec grup mniejszościowych. Jej emocjonalnym podłożem jest pogarda, która uruchamia gniew i wstręt, stąd uzasadnione wydaje się mówienie o „mowie pogardy i nienawiści” jako rozpowszechniającym się zjawisku społecznym, prowadzącym w efekcie do uogólnionego pogorszenia się postaw wobec mniejszości. Ekspozycja na mowę nienawiści prowadzi też do zjawiska desensytyzacji – im częstszy jest kontakt z mową nienawiści w otoczeniu, tym bardziej ludzie się z nią oswajają i przestają postrzegać mowę nienawiści jako poważny problem społeczny. Odgrywa ona ogromną rolę we współczesnym życiu społecznym, jest narzędziem w walce politycznej i debacie publicznej, wyklucza dialog i porozumienie. Wszystkie te powody uzasadniają konieczność naukowego zajęcia się problematyką mowy pogardy i nienawiści. Celem niniejszego artykułu jest próba zrozumienia i integracji motywacyjnych, poznawczych i społecznych uwarunkowań mowy nienawiści, odwołujących się do klasycznych badań z zakresu psychologii społecznej nad uprzedzeniami i stereotypami, a także pokazanie jej psychospołecznych konsekwencji oraz wyodrębnienie cech charakterystycznych, umożliwiających precyzyjne zakwalifikowanie danej wypowiedzi do tej kategorii uzusu językowego