Kłopotliwe dziedzictwo wieszczów – romantyzm i paradoksy propagandy niepodległościowej w publicystyce (około)literackiej z lat 1914–1918

The work presents the problem of “dissonant” relations between Polish Romanticism and politics of the independence camp during World War I. Bas­ing on the example of two literary polemics between publicists and members of the independence propaganda machine and those of the passivist group (Henryk Elzenberg and Ludwik Szczepański, Julia Kisielewska and Wiktor Gomulicki), the text discusses the paradoxes of the propaganda discourse of the camp and the strategies used by publicists to handle the attacks of ideologi­cal enemies. In these debates, Romanticism, as well as symbols and attitudes related to it, turn out to be a “dissonant heritage,” which is examined in view of future and new Polish patriotism, and in reference to the reality of contempo­rary politics. These polemics illustrate that Romanticism was still the key word in the national discourse (as a sort of metalanguage), but on the threshold of independence, its meaning gradually became vague.W artykule przedstawiono problem „kłopotliwych” związków między pol­skim romantyzmem a polityką obozu niepodległościowego w latach I wojny światowej. Na przykładzie dwóch polemik literackich toczonych między pub­licystami i pracownikami aparatu propagandy niepodległościowej a przed­stawicielami obozu pasywistów (Henryk Elzenberg i Ludwik Szczepań­ski, Julia Kisielewska i Wiktor Gomulicki) omówiono paradoksy dyskursu propagandowego tego obozu oraz strategie, za pomocą których publicyści radzili sobie z atakami ideologicznych przeciwników. Romantyzm i powią­zane z nim symbole oraz postawy okazują się w tych dyskusjach „kłopotli­wym dziedzictwem”, które zostaje poddane rewizji w perspektywie przyszło­ści i nowego kształtu polskiego patriotyzmu oraz w odniesieniu do realiów współczesnej polityki. Polemiki te obrazują, że romantyzm jest wciąż w dys­kursie narodowym słowem kluczem (ponieważ jest rodzajem metajęzyka tego dyskursu), jednak u progu niepodległości jego znaczenie staje się coraz bardziej rozmyte