Electronic education in the teaching of Islamic religious science according to the Addie instruction design model

Obzirom na rasprostranjenost primjene informacionih tehnologija u današnjem modernom svijetu, sasvim je normalno i prihvatljivo da se elektronsko obrazovanje koristi kod velikog broja nastavnih planova u školama, a u cilju poboljšanja kvaliteta nastave. To otvara mogućnost primjene e-obrazovanja u nastavi Islamske vjeronauke i istraživanje uticaja te primjene na kvalitet nastave. Problem istraživanja u doktorskoj disertaciji definisan je na sljedeći način: Vjeronauka podučava mlade ljude pravilima i radnjama koje će, kao vjernici, primjenjivati i praktikovati cijelog života. To će ih učiniti visoko moralnim osobama i poštenim i vrijednim radnicima. Zato je zaista bitno da se ispravno shvati sve što se učenicima prezentuje i čemu se podučavaju. Tu su, prije svega, pod lupom vjerski obredi. Njihova primarna funkcija je da kod ljudi održavaju sve osobine koje islam preporučuje vjernicima. Za potpuno ispravno shvatanje gradiva Islamske vjeronauke potrebno je intenzivno potpomaganje u učenju ispravnog izgovora molitvi, kao i učenja Kur’ana, na arapskom jeziku, i praktično uvježbavanje izvršavanja obrednih radnji. Znači da je tokom izrade domaćih zadataka i učenja gradiva kod kuće učenicima potrebna pomoć odraslih osoba koje poznaju vjerske propise. Analizom postojećih resursa korištenih u nastavi Islamske vjeronauke, može se doći do saznanja na koji način da se izradi i koristi elektronski materijal za učenje, kako bi se ostvarilo vidno poboljšanje u realizaciji pomenutog nastavnog programa i otklonili neki nedostaci koji se ne mogu ispraviti tradicionalnim načinom realizacije nastave. Naučni i društveni značaj istraživanja sprovedenog za potrebe izrade ove doktorske disertacije se iskazuje u pronalaženju jednostavnih i jeftinih rješenja za kreiranje elektronskih obrazovnih materijala, koji bi na potrebnom nivou zadovoljili zahtjeve realizacije nastave Islamske vjeronauke. Naučni doprinos ogleda se u sagledavanju mogućnosti za podizanje kvaliteta nastave, upotrebom informaciono komunikacionih tehnologija. Doprinos se ostvaruje i u osmišljavanju novih, jednostavnijih i uspješnih alata za kreiranje elektronskog materijala. Rezultati toga jeste i povećanje informatičke pismenosti među mladima, jačanje njihove kreativnosti i afirmativnosti u učenju. U sredini i vremenu u kojem živimo, pronaći način da se pomogne Islamska vjeronauka, kao sredstvo za rješavanje mnogih problema u društvu, podizanje nivoa morala kod omladine, usmjeravanje budućih generacija prema ispravnom cilju, korisnom za pojedinca i društvo, svakako je naučni doprinos. Opšta hipoteza istraživanja, koja logički i sadržajno obuhvata osnovni predmet istraživanja formulisana je na sljedeći način: Elektronski kursevi razvijeni po ADDIE modelu instrukcionog dizajna mogu značajno povećati efikasnost savladavanja gradiva predmeta Islamska vjeronauka od strane učenika osnovnih i srednjih škola. Sadržina disertacije, pored uvoda i opširnog opisa pojmova Elektronsko učenja i ADDIE model instrukcionog dizajna, sadrži i detaljan opis sljedećih sprovedenh istraživanja: 1. Uspjeh u izradi domaćih zadataka upotrebom Web baziranih e-lekcija, 2. Povećanje pažnje učenika na času upotrebom Web baziranih e-lekcija, 3. Uticaj e-obrazovanja na uspješnost individualizacije nastave Islamske vjeronauke, 4. Uspjeh u učenju čitanja i pisanja slova upotrebom multimedijalne aplikacije, 5. Istraživanje tehničkih mogućnosti i kompetencija nastavnika za realizaciju e-obrazovanja, i 6. Istraživanje potreba za organizovanjem učenja na daljinu. Na osnovu rezultata sprovedenih istraživanja, izvedeni su sljedeći zaključci: - Otkriveni su nedostaci tradicionalnog načina realizacije nastave Islamske vjeronauke koji se najčešće manifestuju kroz djelimično neispravan izgovor molitvi na arapskom jeziku u slučajevima kada ih učenici uče samostalno iz teksta napisanog transkripcijom, pogrešno izvršavanje nekih obrednih radnji i pogrešno melodično izvođenje religijskih pjesama. - Došlo se do saznanja da postoje mjesta u Srbiji u kojima nema mogućnosti realizacije nastave Islamske vjeronauke u školama, a među učenicima postoji mali broj pripadnika islamske vjere. - Vjeroučitelji su skloni upotrebi elektronskog nastavnog materijala u formi PowerPoint prezentacija i Web strana sa multimedijalnim i interaktivnim sadržajem. To dovodi do saznanja o najprihvatljivijem tipu elektronskog obrazovnog materijala, sa aspekta prihvatljivosti od strane vjeroučitelja i učenika, kao i sa aspekta složenosti i cijene kreiranja. - Vjeroučitelji posjeduju informatičko znanje na nivou koji im omogućava da predstave i distribuiraju učenicima elektronski nastavni materijal, odnosno kompetentni su za relizaciju e-obrazovanja u nastavi Islamske vjeronauke. Mnogi od njih sami izrađuju nastavne e-materijale ili učestvuju u izradi istih, zajedno sa stručnjacima iz oblasti informacionih tehnologija. - Došlo se do saznanja da je najefikasniji načina distribucije elektronskog obrazovnog materijala za nastavu Islamske vjeronauke putem CD-a, postavljanjem na Internet u formi Internet strana. - Utvrđene su trenutne tehničke mogućnosti za realizaciju elektronskog obrazovanja u nastavi Islamske vjeronauke, u školama i u kućama učenika. Oko dvije trećine škola u kojima se realizuje nastava islamske vjeronauke ispunjavaju tehničke uslove za realizaciju e-obrazovanja. Veliki procenat učenika posjeduje kompjuter i Internet kući, oko 90% njih, što im omogućava da u učenju koriste elektronske nastavne sadržaje. - Utvrđeno je da postoje mogućnosti realizacije elektronskog obrazovanja u nastavi Islamske vjeronauke u vidu hibridnog načina učenja, koje predstavlja kombinaciju e-obrazovanja sa tradicionalnim načinom izvođenja nastave. - Istraživanje efikasnosti realizacije elektronske nastave, upotrebom razvijenih e-materijala, pokazuje da postoje statistički značajne razlike u postignutom uspjehu kod učenika koji su uključeni u e-obrazovanje u odnosu na učenike koji učestvuju samo u tradicionalnom načinu realizacije nastave. Ove razlike ispoljavaju se u više aspekata: • u uspjehu pri izradi domaćih zadataka, • u povećanju pažnje učenika tokom časova • u uspješnoj individualizaciji nastave. - Pokazalo se da realizacija e-obrazovanja u nastavi Islamske vjeronauke podiže nivo informatičke pismenosti učenika i vjeroučitelja, kao i nivo svijesti o pozitivnom uticaju upotrebe informacionih tehnologija u nastavi. Zaključci izvedeni na osnovu razultata istraživanja dokazuju da je tačna Opšta hipoteza istraživanja, tj. elektronski kursevi razvijeni po ADDIE modelu instrukcionog dizajna mogu značajno povećati efikasnost savladavanja gradiva predmeta Islamska vjeronauka od strane učenika osnovnih i srednjih škola. Ovom disertacijom definisana su neka pravila uspješne upotrebe informaciono-komunikacionih tehnologija u nastavi Islamske vjeronauke, a takođe postavljeni i temelji za nova istraživanja u pozitivnom smjeru