Elastic and plastic buckling rods

U ovom završnom radu na detaljan način objašnjen je gubitak stabilnosti štapova izvijanjem koji su opterećeni tlačnom silom u elastičnom i plastičnom području. Pojašnjeni su mogući oblici ravnoteže (stabilna, labilna i indiferenta) na primjeru kugle i ravnog štapa. U elastičnom području, za četiri osnovna slučaja učvršćenja štapa, izvedene su formule za Eulerovu kritični silu nakon čeka je pojašnjen pojam duljine izvijanja i njezin iznos za svaki od njih. Navedene su vrijednosti kritične sile za štapove s lokalnim oslabljenjima i pojašnjen pojam kritičnog naprezanja. Zatim su prikazani empirijski izrazi za kritično naprezanje te je obrađeno izvijanje štapova u plastičnom području kao i utjecaj početne zakrivljenosti štapa na veličinu kritične sile. Objašnjen je postupak dimenzioniranja štapova te su na kraju riješeni numerički primjeri proračuna Eulerove kritične sile za štapove različitih presjeka kroz četiri osnovna slučaja učvršćenja štapova kao i dimenzioniranje tlačno opterećenih elemenata.In this work is explained the loss of stability of bends by bending, which are loaded with compressive force in the elastic and plastic areas, is explained in detail. Possible forms of equilibrium (stable, labile and indifferent) on the example of a sphere and a flat rod are explained. In the elastic region, for the four basic cases of rod fastening, formulas for the Euler critical force were derived after the check, the notion of buckling length and its amount for each of them were clarified. The values of the critical force for rods with local weakening are given and the concept of critical stress is explained. Then, empirical expressions for critical stress are presented, and the bending of rods in the plastic region is treated, as well as the influence of the initial curvature of the rod on the magnitude of the critical force. The procedure of dimensioning rods as well as the influence of axial load on bending and eccentric load of slender rods are explained. Finally, numerical examples of Euler critical force calculations for rods of different cross-sections through four basic cases of rod fastening are solved