Obsesyonlar, Yeme, Hastalık ve Beden ile İlişkili İstem Dışı Düşüncelerin Tanılar Üstü Yaklaşımla Ele Alınması: Çevrimiçi Günlük Uygulaması

Unwanted intrusive thought (UIT) suddenly comes to mind involuntarly. UIT is upsetting and distressing, interrupt the job, difficult the control and accept. UITs have an important role in developing and maintaining Obsessive-Compulsive Disorder (OCD) and these thoughts generally have been studied in the research about OCD. However, there can be found similarities across different diagnosis and etiological explanations. These similarities can reveal higher order model that is shared by multiple diagnosis. The main aim of the proposed project is to adapt Questionnaire of Unwanted Intrusive Thoughts (QUIT) into the Turkish culture. After this study, is is planned to test whether intrusive thought is a transdiagnostic variable. Finally, it was aimed to obtain an information about phenomenological features of UITS via diary study which provide data without memory biases. The total sample for the adaptation study is 259; for the second study that evaluated transdiagnostic features of UITs is 410; and for online diary study is 51 non-clinical healthy university students. Psychometric properties of the Turkish version of the scale meet the criteria of being valid and reliable. According to the the second stage of the research, the frequency of the thoughts in four different contents was closely related. The frequency of thoughts, discomfort of thoughts and the interpretation and control strategies used for these thoughts displayed a similar pattern in each four different content. In online diary study, the results have showed that expectancy toward experiencing UIT significantly effected the frequency of the UIT. Also, it was found that being in a single risk group or in a more than one risk group did not make a difference in terms of the frequency of these thoughts and dysfunctional evaluations of them. All findings obtained as a result of the research were discussed within the framework of current literature.İstem dışı düşünceler (İDD) kişide rahatsızlık hissi yaratan, kişinin o anda yapmakta olduğu işi bölen, kabul edilmekte zorlanılan ve genellikle kontrol altına almakta güçlük çekilen düşünce/dürtü/görüntü/his şeklinde belirirler. Obsesif-Kompulsif Bozukluğun (OKB) gelişmesi ve sürdürülmesinde önemli rolü olan bu düşünceler genellikle OKB araştırmaları kapsamında çalışılmıştır. Ancak pek çok psikopatolojinin etiyolojik açıklamalarında benzer değişkenlere rastlanmaktadır ve bu değişkenler incelendiğinde ortak üst düzey bir modele ulaşılabileceği belirtilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, İstem Dışı Düşünceler Ölçeği’nin (İDDÖ) Türkçe’ye uyarlamasının yapılması, birlikte görülme sıklıkları oldukça yüksek olan OKB, Beden Algısı Bozukluğu (BAB), Beslenme ve Yeme Bozukluğu (BYB) ve Hastalık Kaygısı Bozukluğu (HKB)’ndaki temel İDD’lerin kendi psikopatolojilerine özgü ayrı yapılar olmaktan çok tanılar üstü bir üst değişken olup olmadığının test edilmesi ve İDD’lerin fenomenolojik özelliklerine ilişkin bellek yanlılığından arınık bilgi edinmek amacıyla günlük çalışmasının yürütülmesidir. Ölçek uyarlama çalışmasının örneklemini 259, tanılar üstü özelliğin değerlendirildiği bölüm olan çalışmanın ikinci aşamasının örneklemini 410, çevrimiçi günlük çalışmanının örneklemini ise 51 klinik tanı almamış sağlıklı üniversite öğrencisi oluşturmuştur. İDDÖ’nün psikometrik özelliklerine ilişkin bulgular, ölçeğin Türkçe formunun Türkiye’de kullanabilecek düzeyde istenilir geçerlilik ve güvenilirlik değerlerine sahip olduğunu işaret etmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında gerçekleştirilen birey içi analiz sonuçlarına göre; dört farklı içerikteki düşüncelerin yaşanma sıklıklarının birbirleriyle yakından ilişkili olduğu, dört farklı içerikteki düşüncenin yaşanma sıklıklarının ve yarattıkları rahatsızlık hissinin birlikte artış gösterdiği, bu düşüncelere yönelik kullanılan yorumlama ve kontrol stratejilerinin de her bir içerikteki düşünce için benzer bir örüntü sergilediği bulunmuştur. Çevrimiçi günlük çalışması neticesinde de gün içinde İDD yaşamayı beklemenin bu düşüncelerin sıklığını anlamlı şekilde etkilediği ve tek bir risk grubunda olmakla birden fazla risk grubunda bulunmanın bu düşüncelerin yaşanma sıklığı ve bu düşüncelere yönelik yapılan işlevsel olmayan değerlendirmeler açısından bir fark yaratmadığı bulunmuştur. Araştırma sonucu edinilen tüm bulgular güncel literatür çerçevesinde tartışılmıştır