Bureauonderzoek en Verkennend Booronderzoek Archeologie Plangebied Rosa Manusstraat 3 te Culemborg, gemeente Culemborg

Hamaland Advies heeft in overleg met Imming Omgevingsmanagement in opdracht van AKM-REALES BV een archeologisch bureauonderzoek en verkennend booronderzoek uitgevoerd in het plangebied, gelegen aan de Rosa Manusstraat 3 te Culemborg, gemeente Culemborg. De ontwikkeling betreft de bouw van nieuwe appartementen, parkeren en erfinrichting ter plaatse van een te slopen schoolgebouw en sporthal die nu in gebruik is als Kringloopwinkel. Het plangebied waar de bodemingrepen zullen plaatsvinden is ca. 4.713 m² groot. Het bouwplan voorziet in een watergang van circa 7 meter breed, aan de rand van het bouwperceel. Het aanbrengen van dit water is vooralsnog een optie en wordt mede bepaald door aanpalende waterplannen van de gemeente. De exacte diepte van de bodemingrepen zijn in dit stadium nog niet bekend, maar zullen door de fundering van het gebouw en de aanleg van parkeren en de optionele watergang dieper liggen dan de vrijstellingsgrens. De toekomstige gebruiker, zijnde de kopers van de verschillende appartementen zijn nog niet bekend. Op de archeologische verwachtingskaart van de gemeente Culemburg uit 2006 heeft het plangebied een hoge archeologische waarde door de ligging op crevasse-afzettingen van Hennisdijk. De gemeentelijke eis is om KNA conform archeologisch onderzoek uit te voeren bij plangebieden groter dan 500 m² en bodemingrepen dieper dan 30 cm-mv. Met het archeologisch onderzoek dient aangetoond te worden dat met de geplande sloop- en nieuwbouw geen archeologische waarden verloren gaan. Conclusie Het bureauonderzoek toont aan dat de Schoonrewoerdse stroomgordel ter plaatse van het plangebied vanaf het Laat Neolithicum tot aan de vroege Bronstijd actief geweest. De top van de stroomgordel bevindt zich nabij het oppervlak vanaf een diepte van 1,5 m-mv tot 4,00 m-mv. Op basis van deze gegevens wordt aan de stroomgordel van Schoonrewoerd een hoge verwachting toegekend voor archeologische resten (vuursteenvindplaatsen, nederzettingsresten, graven e.d.) uit het MiddenNeolithicum B tot en met de Volle Middeleeuwen. Oudere sporen uit het Paleolithicum-Neolithicum A bevinden zich buiten de toekomstige verstoringsdiepte met uitzondering van de verstoring door heipalen. De omvang en diepte van de bodemverstoringen in het plangebied door de huidige bebouwing (school en sporthal) zijn vastgesteld door middel van bouwdossieronderzoek. Hierbij zijn de beschikbare funderingsgegevens van het schoolgebouw en de voormalige sporthal bestudeerd. Geconcludeerd kan worden dat de ondergrond van de gebouwen onder de gehele bebouwde oppervlakte tot op een diepte van 40 cm verstoord is geraakt. Dit is een oppervlakte van in totaal ca. 1.230 m², zijnde 26% van het oppervlak van het plangebied. Hierbij zijn de archeologische niveaus uit de Nieuwe Tijd en WO-II verstoord geraakt, waardoor de archeologische verwachting voor deze periode naar laag kan worden bijgesteld. Het uitgevoerde verkennende booronderzoek toont aan dat in de noordelijke helft van het plangebied onder een subrecente ophoging en beddingafzettingen sprake is van oost-west georiënteerde oeverafzettingen van de Schoonrewoerdse stroomrug. In de zuidelijke helft van het plangebied is sprake van sprake van een subrecente ophoging waaronder een restgeul aangetroffen is, die opgevuld is met jonge rivierklei van de Lek. Alle aangetroffen natuurlijke afzettingen behoren tot de Formatie van Echteld. Hoewel het opsporen van archeologische vindplaatsen niet het primaire doel is van verkennend booronderzoek zijn alle afzonderlijke bodemlagen versneden en verbrokkeld (bij klei) of gezeefd (bij zand), maar zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. Tevens zijn in de natuurlijke bodemopbouw geen aanwijzingen gevonden die wijze op dergelijk droge omstandigheden dat bodemvorming binnen het plangebied mogelijk was. De kans wordt dan ook klein geacht dat in het plangebied nog sprake kan zijn van een intacte archeologische vindplaats. Wel kunnen in de aangetroffen geulafzettingen en beddingafzettingen afvaldumps (van handgevormd aardewerk, dierlijk bot, natuursteen e.d.) aanwezig zijn, zoals die ook bij het onderzoek van IDDS ter plaatse van het AMK terrein ten noordoosten van het plangebied zijn aangetroffen. Booronderzoek is echter niet geschikt om deze complexen op te sporen in tegenstelling tot gravend onderzoek Op grond van de bovenstaande argumentatie achten wij vervolgonderzoek door middel van karterende boringen of proefsleuven weinig zinvol. De kans dat met de voorgenomen bodemingrepen archeologische vindplaatsen verloren zullen gaan is gering. Selectieadvies Hamaland Advies adviseert om het plangebied vrij te geven voor ontwikkeling en geen vervolgonderzoek uit te voeren. De reden is dat er geen aanwijzingen aangetroffen zijn die de aanwezigheid van vindplaatsen rechtvaardigen, zoals bodemvorming door menselijk handelen en de aanwezigheid van oude cultuurlagen. Onder de aanwezige subrecente ophoging voor de huidige bebouwing is sprake van een natuurlijk profielverloop. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de gekozen onderzoeksstrategie (verkennende boringen) niet geschikt is voor het opsporen van vuursteenstrooiingen en andere kleine fenomenen zoals haardplaatsen en afvaldumps. Voorbehoud Het uitgevoerde onderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de algemeen gebruikelijke inzichten en methoden. Het archeologisch onderzoek is erop gericht om de kans op het aantreffen dan wel vernietigen van archeologische waarden bij bouwwerkzaamheden in het plangebied te verkleinen. De resultaten van dit onderzoek zijn op 4 september 2018 beoordeeld door de bevoegde overheid (Gemeente Culemborg) en diens adviseur, de Regioarcheologen van Rivierenland, drs. H.J. van Oort en drs. D.R. Stiller. De opmerkingen zijn verwerkt in versie 2.2 van de rapportage welke op 11 december 2018 opnieuw beoordeeld is door de heer D. Stiller. Op basis van de onderzoeksresultaten heeft de heer Stiller op 11 december 2018 namens de Omgevingsdienst Rivierenland geadviseerd om geen verder onderzoek noodzakelijk te stellen, maar t.z.t. moeten in de vergunning wel voorschriften m.b.t de wettelijke meldplicht op te nemen conform art. 5.10 en 5.11 van de Erfgoedwet. De opmerkingen op versie 2.2 van het rapport zijn verwerkt in de onderliggende versie 2.3. Verder dient te allen tijde bij het afgeven van een omgevingsvergunning de wettelijke meldingsplicht (ex artikel 5.10 en 5.11 van de Erfgoedwet) kenbaar te worden gemaakt, om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen: ‘Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij onze minister’. Deze aangifte dient te gebeuren bij de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente Culemborg