Zuidnederlandse Archeologische Rapporten 24

Het onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van de vondst van 8 Keltische munten in het voorjaar van 2005. Er was duidelijk sprake van een verploegde muntschat en het leek raadzaam zo snel mogelijk een onderzoek in te stellen naar de oorspronkelijke context van de munten. Het waardestellend onderzoek is uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de ROB en in samenwerking met het ACVU. Tijdens het waardestellend onderzoek op het Hamveld bij Echt is in de eerste plaats de aanwezigheid vastgesteld van begravingen uit de Late Bronstijd en/of Vroege IJzertijd. Van de twee graven in de proefsleuf was het ene voor een belangrijk deel verstoord door agrarische activiteiten, maar het andere was betrekkelijk goed geconserveerd. Het was opvallend dat de insteken van de grafkuilen nauwelijks zichtbaar waren ten gevolge van bodemvorming in de fijnzandige lichte zavel (Laag van Wijchen). De omvang van het urnenveld is onbekend, maar het zou zich kunnen uitstrekken tot vindplaats 40I/60AN-103, een honderdtal meters naar het zuidwesten. De metaaldetectie tijdens het proefonderzoek heeft negen nieuwe triquetrummunten opgeleverd, zodat het totaal nu 17 stuks bedraagt. De munten zijn aangetroffen binnen een areaal van 2 bij 12 m, alle in de bouwvoor. Gezien de beperkte verspreiding, de oriëntatie van het areaal met munten en het feit dat twee munten nog tegen elkaar zaten, is de muntschat vermoedelijk zeer recent uit de ondergrond in de bouwvoor terecht gekomen. Van een container van aardewerk of een spoor waarin de munten hebben gezeten is niets waargenomen. De munten dateren tussen ca. 50 en 20 voor Chr. Het belang van de vondst van Echt is dat het de eerste Nederlandse schat van ‘Keltische’ munten is en nieuwe inzichten geeft in de productie, circulatie en depositie van de Midden- en Nederrijnse triquetrumstaters. Daarnaast levert de vondst nieuwe gegevens over de Late IJzertijdsamenlevingen van Zuid-Nederland in het algemeen. Hoewel niet is uit te sluiten dat de vondstlocatie ook in de Late IJzertijd als grafveld in gebruik was, zijn daarvoor geen aanwijzingen gevonden. Mogelijk heeft men wel bewust een oud, prehistorisch grafveld - waar wellicht nog grafheuvels zichtbaar waren - gebruikt om de schat te deponeren. Overal in de omgeving zijn La Tène-armbanden verzameld, zodat op het Hamveld ongetwijfeld sprake was van bewoning. Het is niet te zeggen of deze bestond uit verspreid gelegen, ‘zwervende’ erven, of meer geclusterd was. Tenslotte heeft het onderzoek een inheems-Romeins grafveld aan het licht gebracht, omdat twee grafkuilen zijn vrijgelegd. Het graf dat is opgegraven was deels verstoord, maar bevatte een redelijke hoeveelheid crematie (744 g); het andere graf leek intact. Romeins aardewerk verzameld tijdens de aanleg van de vlakken suggereert dat een deel van de graven compleet verstoord is. Het vondstmateriaal wijst op een datering van het grafveld in de midden-Romeinse tijd, maar een gebruik in de periode daarvoor is zeker niet uitgesloten. Het is zeker denkbaar dat de inheems-Romeinse bewoners van het Hamveld met opzet het oude urnenveld hebben gekozen als locatie voor hun eigen begraafplaats. Iets dergelijks zien we namelijk wel vaker in Zuid-Nederland. Bij het waardestellend onderzoek is alle mogelijke informatie verzameld over de context van de regenboogschoteltjes; misschien op een enkel verdwaald exemplaar na, zullen in de toekomst geen nieuwe munten van dezelfde schat meer worden aangetroffen. De omvang van de grafvelden uit de Late Bronstijd/Vroege IJzertijd enerzijds en de midden-Romeinse tijd anderzijds kon niet worden vastgesteld. De conservering van de graven lijkt matig tot redelijk, maar voor een betere waardering is een grotere steekproef nodig. Het is derhalve aan te bevelen om de vindplaats(en) te waarderen op basis van gegevens uit een uitgebreider proefsleuvenonderzoek. In principe zouden hierbij ook gegevens kunnen worden verzameld over de bewoning uit de Late IJzertijd, hoewel de slecht ‘leesbare’ ondergrond misschien weinig grondsporen van huizen en andere structuren oplevert